राष्ट्रिय

जीविकोपार्जनका लागि एक होस्टल र चिया पसल चलाइरहेका बब्लु गुप्ता मन्त्री बने| https://www.facebook.com/bablu.gupta2053 खेलकुद मन्त्री बनेका गुप्ता जेनजी उमेर समूहकै हुन् । उनी नेपालका सबैभन्दा कान्छा मन्त्री हुन् । सिराहा स्थायी घर भएका उनी आइतबार २८ वर्षकै उमेरमा संघीय युवा तथा खेलकुद मन्त्री बनेका छन् ।शालिन स्वभावका गुप्ता विनम्र र दयालु रहेको उनीनिकट व्यक्तिहरू बताउँछन् । नागरिकता अनुसार उनको जन्म मिति २०५४ फागुन २५ गते रहेको छ । २८ वर्षको उमेरमै मन्त्री बनेका गुप्ता जेनजी आन्दोलनको अग्रपंक्तिमा थिए । माइतीघर मण्डलादेखि बानेश्वरसम्म भ्रष्टाचारविरोधी नारासहित आन्दोलनमा उत्रिएका उनी २३ गते दिउँसो प्रहरीले संसद् भवनभित्रबाट गोली चलाइरहँदासमेत बानेश्वर चोकमा नारा लगाउँदै थिए । परोपकारी समूह १०० ग्रुपसँग आबद्ध उनले घाइतेलाई अस्पतालसम्म लैजाने काममा समेत सहजीकरण गरेका उनी अन्ततः मन्त्री बन्न सफल भए । जेनजी आन्दोलनको बलमा बनेको सरकारमा खास जेनजी उमेर समूहका व्यक्ति चाहिँ मन्त्री नबनेको भन्दै आलोचना भइरहेका बेला गुप्ताको प्रवेशले अब त्यो आलोचनालाई मत्थर गर्नेछ । सिरहाको लहान स्थायी घर भएका बब्लु गुप्तालाई उनका व्यवसायी बुबाले राम्रो शिक्षाका लागि झन्डै दुई दशकअघि काठमाडौं पठाएका थिए। लोन्थलीस्थित सगरमाथा स्कूलमा कक्षा ३ मा भर्ना भएका उनले त्यहीँबाट प्रवेशिका परीक्षा दिए। आकर्षक रोजगारीको प्रलोभनमा ठगिएर खाडी मुलुक पुग्ने गाउँका युवाहरूको समस्यामा काठमाडौंमा रहेका बब्लुसँग ठोकिन थाल्यो । यसरी काठमाडौं आएपनि उनी गाउँका मानिसहरूलाई पर्ने समस्या समाधानमा जोडिन थाले । उनी म्यानपावर कम्पनीसँग निर्धक्क भएर कुरा राख्थे र ठगीमा परेकालाई सहयोग गर्ने कार्यले उनको सामाजिक भावनालाई सानैदेखि बीजारोपण गरेको थियो । गाउँबाट काठमाडौं आएका बिरामीहरूलाई रगत खोज्न र अन्य सामान्य अप्ठ्याराहरू फुकाउन उनले सहयोग गर्न थाले । यसरी उनलाई किशोरवयदेखि नै सामाजिक काममा जोडिनुपर्‍यो । कलेज पढिरहँदा करिब ९ वर्षअघि ललितपुरको ग्वार्को नजिक सडक दुर्घटनामा रगताम्ये अवस्थामा लडिरहेका एक घाइतेको उपचार गरेपछि सामाजिक सेवामा लागेका गुप्ता अहिले पनि सामाजिक सेवामै व्यस्त छन् । गाउँबाट आएका मानिसहरूलाई वैदेशिक रोजगारीका क्रममा अलपत्र परेका र काठमाडौंमा बिरामी हुँदा रगतको अभाव भएकाहरूलाई सहयोग गर्न सहज होस् भन्ने उद्देश्यले बब्लुले ‘१०० ग्रुप’ नामक सामाजिक समूहको स्थापना गरे। यो समूहलाई सुरुमा रगत खोज्ने ‘सारथि’ का रूपमा धेरैले विश्वास गर्न थाले। त्रिवि शिक्षण अस्पताल र वीर अस्पतालमा रगत खोज्न कठिनाइ भइरहेका बिरामीका लागि यो समूहले महत्वपूर्ण सहयोग गर्‍यो । त्यसो त, गुप्ता र उनको संस्था उनको ‘हन्ड्रेड ग्रुप’ विश्वव्यापी कोभिड–१९ महामारीका बेला राजधानीमा मजदूरी गरिरहेका र भोकै परेका विपन्न वर्गका लागि निःशुल्क खाना अभियान चलाए । सुरुमा शंखमूलमा रहेको चार आना खाली जग्गाबाट सुरु भएको यो अभियानले रत्नपार्कको खुलामञ्चमा समेत हजारौं मानिसलाई खाना खुवायो। तत्कालीन काठमाडौं महानगरपालिकाका मेयर विद्यासुन्दर शाक्यले प्रतिवाद गर्दा विवाद भए पनि, उनीहरूले १५०० बढीलाई खाना खुवाएर मानवीयताको उदाहरण प्रस्तुत गरे। खाना खुवाउने अभियानका साथै समूहले उपचारका लागि उपकरण अभाव भइरहेका बेला बानेश्वरको रत्नराज्य स्कूलमा चिकित्सक सहितको आइसोलेसन सेन्टर निर्माण गरेर सेवा प्रवाह गर्‍यो। विभिन्न व्यवसायीको सहयोगमा अक्सिजन सिलिन्डर र पछि जिल्लाहरूमा अक्सिजन कन्सन्ट्रेटर समेत हस्तान्तरण गरेर कोभिड महामारीको व्यवस्थापनमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्यो। कोभिडअघि नै बब्लुले विपन्न र आर्थिक अवस्था कमजोर भएका मानिसहरूलाई सहयोग गर्न ‘कपडा बैंक’ अभियान चलाए। विदेशमा सडकमा पुरानो सामान राख्ने कन्टेनर देखेर प्रेरित भई ल्याइएको यो अवधारणालाई नेपालमा व्यापक चर्चा पायो। अनामनगरबाट सुरु भएको कपडा बैंक पछि जावलाखेल, कलंकी हुँदै रुपन्देहीको सैनामैनासम्म पुग्यो। संकलित कपडा विशेषगरी ज्याला मजदूरी गरिरहेका मानिसले आएर लैजान सक्ने व्यवस्था गरिएको थियो। यससँगै उनले ‘किताब बैंक’ को अवधारणा पनि ल्याए, जहाँ नयाँ किताब किन्न नसक्ने विद्यार्थीलाई पुरानो किताब दिएर सहयोग गर्न सकियोस् भन्ने उद्देश्य राखिएको थियो। यसमा स्कूल, कलेजदेखि लोकसेवाका किताबहरू समेत संकलन गरिए। यद्यपि, छुट्टै संरचना नहुँदा वर्षातको समस्याका कारण किताब बैंकले निरन्तरता पाउन सकेन। यसबाहेक, उनले यादवलाल कायस्थ सहितको समूहसँग मिलेर लकडाउनको बेला हिटी संरक्षण, भक्तपुरमा फल्चाको मर्मतसम्भार र पोखरीको सरसफाइमा समेत काम गरेका छन्। गुप्ताको समूह अहिले ‘प्रोजेक्ट शिक्षा’ नामक नयाँ अभियानमा जोडिएको छ। यस मार्फत हन्ड्रेड ग्रुपले गरिब तथा विपन्न वर्गका ११० जना विद्यार्थी छानेर काठमाडौंमा खान, बस्न सुविधा सहित पढाइरहेको छ। गुह्येश्वरीमा सहयोगी दाताहरूको सहयोगमा बनेको १०० ग्रुपको भवनमा ती विद्यार्थीहरूले अध्ययनको अवसर पाएका छन्। बब्लु आफैंले भने जीविकोपार्जनका लागि एक होस्टल र चिया पसल चलाइरहेका छन्। उनै गुप्ता अन्ततः समाजसेवा हुँदै राजनीतिसम्म आइपुगेका छन् । १८ वर्षको उमेरदेखि नै सेवा र न्यायका लागि खट्दै, नेतृत्व गर्दै आएका बब्लु जेनजी विद्रोह हुँदै अन्तरिम सरकारमा युवा तथा खेलकुद मन्त्री बनेका हुन् । २०७७ असोज २ गते नेपाल विद्युत प्राधिकरणको कार्यकारी निर्देशकमा कुलमान घिसिङलाई पुनर्नियुक्ति गर्नुपर्ने माग गर्दै भएको प्रदर्शनमा सहभागी हुँदा बबरमहलबाट पक्राउ परेका बब्लुलाई प्रहरी नियन्त्रणमा गम्भीर घाइते हुनेगरी कुटपिट गरिएको घटनाले उनलाई थप चर्चामा ल्याएको थियो। यस घटनामा छानबिन समिति समेत बनेको थियो। उमेरले तीन दशक पनि नपुगेका गुप्ताले अब युवा पुस्ताका लागि कसरी काम गर्नेछन् ? त्यो भने समयले नै बताउनेछ । दैनिक हजारौंको संख्यामा विदेश गइरहेका युवाहरुलाई स्वदेशमै रोक्न र खेलकुद त्यसमा पनि क्रिकेटनमा नेपालले मारेको छलाङलाई निरन्तरता दिन उनले कसरी काम गर्छन् त्यो भने पर्खाइको विषय छ । हुनत छोटो समयका लागि चुनावी सरकारको मन्त्री बनेका गुप्ताले गर्नुपर्ने धेरै काम छन् । तर, समय अभाव नखड्केला भन्न सकिन्न । तर, गरेर देखाउनु पर्ने बाध्यता उनीमाथि छ

  भ्रष्ट्रा,निरंकुश पार्टीमा दम्भ देखाएर अध्यक्ष बनेको देशमा जनताको बोलि बन्द गर्ने देखि नीतिगत भ्रष्ट्रा केपी ओलीले कति आमाहरुको कोख रित्त्याए-विरोध प्रदर्शनको बीचमा नेपाली सेनाले सेना तैनाथ गर्‍यो!काठमाडौंमा प्रदर्शन हिंसात्मक बनेको छ किनकि प्रदर्शनकारीहरूले ऐतिहासिक स्थलचिह्न र घरहरूमा आगजनी गरेका छन्।   काठमाडौं, नेपाल, ०९ सेप्टेम्बर २०२५ मा विरोध प्रदर्शनको क्रममा मानिसहरू जलिरहेको ब्यारिकेड नजिकै उभिएका छन्।   नेपालमा भ्रष्टाचार विरोधी विशाल प्रदर्शन हिंसामा परिणत भएको छ, भीडले मध्य काठमाडौँमा आक्रमण गर्दै प्रमुख सरकारी भवनहरूमा आगजनी गरेको छ। अशान्तिले दर्जनौंको मृत्यु भएको छ र १०० भन्दा बढी प्रहरी अधिकारीहरू सहित ५०० भन्दा बढी घाइते भएका छन्, जसले हिमाली राष्ट्रलाई वर्षौंको सबैभन्दा खराब राजनीतिक संकटमा डुबाइरहेको छ।   सरकारले फेसबुक, युट्युब र एक्स लगायत २६ सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्महरूमा प्रतिबन्ध लगाएपछि मुख्यतया किशोरावस्था र २० को दशकको सुरुवातमा रहेका मानिसहरूको नेतृत्वमा प्रदर्शनहरू सोमबार सुरु भएका थिए। भोलिपल्ट प्रतिबन्ध हटाइए पनि, सडकमा हिंसा बढेको छ।   प्रदर्शनकारीहरूले नेपालका मन्त्रालयहरू र प्रमुख कार्यालयहरू रहेको ऐतिहासिक सिंहदरबार दरबारमा आगजनी गरेका छन्। संसद भवनमा पनि आगजनी गरिएको छ, जबकि सर्वोच्च अदालत, सत्तारुढ दलको मुख्यालय र राजनीतिज्ञहरूको घरहरूमा पनि आक्रमण भएको छ।   बढ्दो दबाबमा, प्रधानमन्त्री के.पी. शर्मा ओली र धेरै मन्त्रीहरूले राजीनामा दिएका छन्। सुरक्षा बलहरू व्यवस्था पुनर्स्थापित गर्न संघर्ष गरिरहेका बेला, राजधानीमा सेना तैनाथ गरिएको छ, शहरका केही भागहरूमा कर्फ्यू लगाइएको छ।   १० सेप्टेम्बर २०२५   ०३:०२ GMT संयुक्त राष्ट्रसंघीय मानव अधिकार प्रमुख भोल्कर टर्कले नेपालमा बढ्दो हिंसाप्रति चिन्ता व्यक्त गरेका छन्, प्रदर्शनकारीहरूमा धेरै मृत्यु र सयौं घाइते भएका, साथै सम्पत्तिको व्यापक विनाश र सरकारी अधिकारीहरूमाथि आक्रमण भएको उल्लेख गर्दै।   “म सुरक्षा बलहरूलाई अत्यधिक संयम अपनाउन र यस्तो रक्तपात र क्षतिबाट बच्न आग्रह गर्दछु,” टर्कले भने, सुरक्षा कर्मीहरूद्वारा गरिएको असमान बलको रिपोर्टमा चिन्ता व्यक्त गर्दै र तत्काल, निष्पक्ष अनुसन्धानको लागि आह्वान गर्दै।   साथै, उनले प्रदर्शनकारीहरूलाई सार्वजनिक भवनहरू, व्यवसायहरू, निजी घरहरू र सरकारी अधिकारीहरूमाथि भएको आक्रमणको निन्दा गर्दै शान्तिपूर्ण सभालाई कायम राख्न सम्झाए।   “सार्वजनिक भवन, व्यवसाय र निजी आवासहरूमा आक्रमण भएको र केही अवस्थामा आगजनी गरिएको रिपोर्टले मलाई विचलित बनाएको छ। त्यसैगरी, वरिष्ठ सरकारी अधिकारीहरूमाथि भौतिक आक्रमण भएको रिपोर्टले मलाई चिन्तित बनाएको छ,” उनले भने।   #नेपालमा बढ्दो हिंसाले मलाई स्तब्ध बनाएको छ, जसले धेरै युवा प्रदर्शनकारीहरूलाई मारेको वा घाइते बनाएको छ। अधिकारीहरूले गरेको बलको असमान प्रयोगको रिपोर्टको तुरुन्तै अनुसन्धान गर्न आवश्यक छ। संवाद – हिंसा होइन – अगाडि बढ्ने बाटो हो।   — भोल्कर टर्क (@volker_turk) सेप्टेम्बर ९, २०२५ ०२:४५ GMT नेपाली सेनाले जेन जेडको विरोध प्रदर्शनलाई प्रतिक्रिया दिने विशेष सुरक्षा रणनीतिको एक भागको रूपमा मंगलबार रातिदेखि लुटपाट र सम्बन्धित अपराधको आरोपमा २६ जनालाई पक्राउ गरेको बताएको छ। नयाँ बानेश्वरमा बैंक लुट्ने पाँच जना संदिग्धहरूलाई हिरासतमा लिइएको छ भने काठमाडौँ र भक्तपुरको बौद्ध क्षेत्रमा भएका घटनाहरूसँग सम्बन्धित २१ जनालाई हिरासतमा लिइएको छ।   सेनाले भनेको छ कि पक्राउहरू आगजनी, तोडफोड र चोरी गर्न शान्तिपूर्ण प्रदर्शनहरू अपहरण गर्ने समूहहरूलाई लक्षित गरिएको छ। यसले जनतालाई सतर्क रहन, सुरक्षा प्रयासहरूलाई समर्थन गर्न र सामाजिक सञ्जालमा गलत सूचना फैलाउनबाट बच्न आग्रह गरेको छ, स्थिरता पुनर्स्थापित गर्न सामुदायिक सहयोग र प्रमाणित जानकारी महत्त्वपूर्ण छ भन्ने कुरामा जोड दिँदै।   ०२:१८ GMT सामाजिक सञ्जालमा साझा गरिएका भिडियोहरू अनुसार, नेपाली सेनाका सैनिकहरूले प्रमुख सरकारी स्थलहरू सुरक्षित गर्न रातभर सडकमा गस्ती गरिरहेका छन्, लुटपाट र तोडफोडको शंकास्पद व्यक्तिहरूलाई पक्राउ गरिरहेका छन्।   नेपाली सेना अहिले सडकमा निस्किएको छ, प्रमुख सरकारी स्थलहरू सुरक्षित गर्न जमिन अपरेशनहरू गर्दैछ र यी स्थानहरू कब्जा गर्ने वा अवरोध गर्ने व्यक्तिहरूलाई पक्राउ गरिरहेको छ। pic.twitter.com/FROpqBlLzq   — STRATCOM ब्यूरो (@OSPSF) सेप्टेम्बर ९, २०२५ ०१:४१ GMT अनलाइनमा घुमिरहेको FPV ड्रोन फुटेजले नेपालको ललितपुरमा रहेको भैंसेपति मन्त्रीस्तरीय क्वार्टरहरू देखाउँछ, जब प्रदर्शनकारीहरूले मंगलबार पहिले सरकारी भवनहरूमा आक्रमण गरे र आगजनी गरे।   राइड अफ द वाल्कीरीज इम्बेड गरिएको उही भिडियो: कृपया भगवानको प्रेमको लागि यसलाई माथि उठाउनुहोस् @elonmusk: म तपाईंसँग बिन्ती गर्दछु !!!!!!! pic.twitter.com/nnr4acpoPu   — जोनी थुकपा (@scripthacker_) सेप्टेम्बर ९, २०२५ ०१:०१ GMT राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले मंगलबार राजधानीभरि सरकारी संस्था र निजी आवासहरूलाई लक्षित गरी विरोध प्रदर्शन फैलिएपछि संयम र एकताको लागि अपील गर्नुभयो।   “देशको कठिन परिस्थितिको शान्तिपूर्ण समाधानका लागि सहयोग गर्न म प्रदर्शनकारी नागरिकहरू सहित सबैलाई आग्रह गर्दछु,” पौडेलले दिनको सुरुमा जारी विज्ञप्तिमा भने।   “म सबै पक्षहरूलाई संयम अपनाउन, देशलाई थप क्षति हुन नदिन र वार्तामा आउन अपील गर्दछु,” विज्ञप्तिमा थपिएको छ। राष्ट्रपतिको अपील दंगाकारीहरूले उनको कार्यालय, संसद भवन र धेरै राजनीतिज्ञहरूको घरमा आगजनी गरेको रिपोर्टहरूको बीचमा आएको हो। ००:१७ GMT राजधानी र वरपरका क्षेत्रहरूमा भइरहेको विरोध प्रदर्शनका कारण काठमाडौँको त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल (TIA) अनिश्चित कालका लागि बन्द गरिएको छ। अधिकारीहरूले गोठाटारमा बारम्बार आगलागीका घटनाहरू र उड्डयन सुरक्षा अवस्था बिग्रँदै गएको कारणलाई बन्द गर्नुको कारण बताएका छन्। विमानस्थल परिसर सुरक्षित गर्न नेपाली सेना तैनाथ गरिएको छ।   रिपोर्टका अनुसार, कोटेश्वर नजिकै धुवाँ देखिएपछि दिउँसो १२:४५ बजेतिर अन्तर्राष्ट्रिय प्रस्थानहरू रोकिएका थिए भने बुद्ध एयर लगायतका घरेलु विमान कम्पनीहरूले सुरक्षा चिन्ताको कारण देखाउँदै सेवाहरू स्थगित गरेका थिए। विमानस्थलका अधिकारीहरूले पुष्टि गरे कि प्रदर्शनकारीहरूले TIA जाने ट्राफिक मार्गहरू अवरुद्ध गरेपछि चालक दलको आवागमन पनि अवरुद्ध भएको छ। अघिल्लो दिन, दिल्लीबाट चार उडानहरू – दुई इन्डिगो र दुई एयर इन्डिया – सञ्चालन निलम्बन हुनुभन्दा अघि काठमाडौंमा अवतरण गरे।   ०९ सेप्टेम्बर २०२५   २२:२३ GMT हिमाली राष्ट्रको राजधानीमा हिंसात्मक विरोध प्रदर्शन भएपछि देशको मुख्य प्रशासनिक परिसर, मध्य काठमाडौँमा रहेको नेपालको सिंहदरबार दरबारमा ठूलो आगलागी भएको अनलाइन प्रसारित फुटेजले देखाएको छ। १९०८ मा निर्मित यो दरबार नेपाल सरकारको मुख्यालयको रूपमा काम गर्दछ, जहाँ धेरै मन्त्रालयहरू र अन्य प्रमुख संस्थाहरू छन्।   २२:११ GMT नेपाली सेना प्रमुख जनरल अशोकराज सिग्देलले शान्ति व्यवस्था पुनर्स्थापित गर्न देशभर सेना तैनाथ गरिएको हुनाले प्रदर्शनकारीहरूलाई वार्ता मार्फत आफ्ना गुनासोहरू समाधान गर्न अपील गरेका छन्।   “विरोध प्रदर्शनको क्रममा व्यापक क्षति भएको छ। सम्पत्तिको थप क्षति रोक्न र शान्ति, सुरक्षा र सद्भाव कायम राख्नु हाम्रो साझा कर्तव्य हो,” एएनआईले उद्धृत गरेको रेकर्ड गरिएको भिडियो सन्देशमा सिग्देलले भने।   प्रदर्शनका क्रममा भएको ज्यान गुमाउनुपरेकोमा सिग्देलले दुःख व्यक्त गर्दै प्रभावित परिवारहरूलाई समवेदना व्यक्त गर्दै घाइतेहरूको स्वास्थ्यलाभको कामना गरे। उनले नागरिक, सार्वजनिक तथा निजी सम्पत्ति र राष्ट्रिय सम्पदाको रक्षा गर्नु साझा कर्तव्य भएकोमा जोड दिए, नेपालीहरूलाई एकता, देशभक्ति र सामाजिक सद्भाव कायम राख्न आह्वान गरे।   २१:१९ GMT काठमाडौं र देशका अन्य भागहरूमा हिंसात्मक विरोध प्रदर्शन फैलिएपछि राजधानीका केही भागहरू तनावग्रस्त भएकाले थप तनाव बढ्ने डर बढ्दै गएको अवस्थामा नेपाली सेनाले राति १० बजेदेखि सुरक्षा सञ्चालनको जिम्मेवारी लिने घोषणा गरेको छ।   जनसम्पर्क तथा सूचना निर्देशनालयले भनेको छ,…

सामाजिक सञ्जाल प्रतिबन्धको रूपमा सुरु भएको कुरा नेपालको वर्षौंको सबैभन्दा ठूलो उथलपुथलमा परिणत भयो। रूसी विश्लेषकहरूले जराहरू – र भविष्यका जोखिमहरूको विश्लेषण गर्छन्। नेपाल वर्षौंको सबैभन्दा गम्भीर राजनीतिक संकटबाट हल्लाएको छ। प्रमुख सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्महरूलाई प्रतिबन्ध लगाउने सरकारको अचानक प्रयासबाट सुरु भएको कुरा चाँडै सामूहिक अशान्तिमा परिणत भयो। युवाहरू सडकमा ओर्लिए, आफ्नो डिजिटल जीवन रेखा गुमाउनुमा मात्र होइन तर भ्रष्टाचार, बेरोजगारी र उनीहरूले थकित देखेको राजनीतिक प्रणालीमाथि पनि आक्रोशित भए। विरोध प्रदर्शन हिंसात्मक भयो: सरकारी भवनहरूमा आगजनी गरियो, प्रधानमन्त्रीको निवासमा आगो लगाइयो, दर्जनौं मारिए, र अन्ततः प्रधानमन्त्री आफैं राजीनामा दिन बाध्य भए।   यी घटनाहरूको अर्थ बुझ्न,  राजनीतिक विश्लेषकहरू, विद्वानहरू र क्षेत्रीय विशेषज्ञहरूको विचार सङ्कलन गरेको छ – जसको टिप्पणीले संकटमा प्रकाश पार्छ। तिनीहरूको आवाजले संकटका विभिन्न पक्षहरूलाई उजागर गर्दछ: नेपालको राजनीतिक प्रणालीको संरचनात्मक समस्यादेखि जेनेरेसन जेडको भूमिका, नेतृत्वको असफलता र बाह्य अभिनेताहरूको सम्भावित प्रभावसम्म। सँगै, तिनीहरूको अन्तर्दृष्टिले खतरनाक चौबाटोमा रहेको देशको जटिल तस्वीर चित्रण गर्दछ।   एसियाली र अफ्रिकी अध्ययन संस्थानका सह-प्राध्यापक: आजको उथलपुथलको मूलमा राजतन्त्रको उन्मूलन हो। त्यो गल्ती थियो – यसलाई कम्युनिष्ट नेतृत्वको सरकारसँग प्रतिस्थापन गर्नाले प्रणालीगत भ्रष्टाचारको ढोका मात्र खोलियो। तत्काल ट्रिगर कुनै विकल्प नदिई सामाजिक सञ्जाल बन्द गर्ने निर्णय थियो। धेरै नेपालीहरूका लागि, यसको अर्थ विदेशमा काम गर्ने आफन्तहरूसँगको महत्त्वपूर्ण सञ्चारलाई काट्नु थियो। एक पटक अधिकारीहरूले कमजोरी देखाएपछि, सार्वजनिक निराशा बढ्यो। मानिसहरूले थप माग गर्न थाले, र अन्ततः अशान्ति पूर्ण रूपमा दंगामा परिणत भयो।   नेपालका सरकारी मन्त्रालय र कार्यालयहरूको केन्द्र सिंहदरबारमाथि उभिएका प्रदर्शनकारीहरू, काठमाडौँ, नेपाल, सेप्टेम्बर ९, २०२५ मा विरोध प्रदर्शनको क्रममा आगजनी गरिएपछि।   इन्डो-प्यासिफिक कार्यक्रम:   नेपाल फेरि एक पटक सामाजिक अशान्तिको लहरमा फसेको छ जुन पुरानो अवस्था बनेको छ। सरकारहरू आउँछन् र जान्छन् – कहिलेकाहीं यो नेपाली कांग्रेसका प्रधानमन्त्री हुन्छन्, कहिलेकाहीं कम्युनिष्ट नेता हुन्छन् – तर अन्तर्निहित समस्याहरू अपरिवर्तित रहन्छन्। अर्थतन्त्र स्थिर छ, सामाजिक तनाव कायम छ, र समाजमा गहिरो संरचनात्मक असंतुलन हटेको छैन। जाति व्यवस्था र व्यापक भेदभाव अझै पनि जीवित छ।   सामाजिक सञ्जाल र केही अनलाइन प्लेटफर्महरूलाई अवरुद्ध गर्ने सरकारको प्रयासले यो टिन्डरबक्सलाई प्रज्वलित गर्ने चिंगारीको रूपमा काम गर्यो। भ्रष्टाचार अर्को महत्वपूर्ण कारक हो। यसले नेपालको शासन प्रणालीमा मात्र घुसपैठ गरेको छैन – यो यसको पर्यायवाची बनेको छ। यी विरोधहरू पहिलोबाट धेरै टाढा छन्, तर तिनीहरूलाई अलग गर्ने कुरा भनेको तिनीहरूको तीव्रता हो।   म छोटो अवधिमा चीजहरू केही हदसम्म शान्त हुने आशा गर्छु। नेपालको विदेश नीतिमा तीव्र परिवर्तनको मलाई कल्पना छैन। घरेलु समस्याहरू केही समयको लागि दबाइनेछ तर समाधान हुनेछैन। तिनीहरूलाई सम्बोधन गर्न प्रणालीगत सुधारहरू आवश्यक पर्नेछ, र नेपालको राजनीतिक अभिजात वर्गले यस्ता परिवर्तनहरू गर्न थोरै तत्परता देखाएको छ।   एक प्रदर्शनकारीले नेपालका सरकारी मन्त्रालयहरू र कार्यालयहरूको केन्द्र सिंहदरबारमा आगलागीमा नेपालका प्रधानमन्त्री खड्गप्रसाद ओलीको तस्बिर फ्याँक्छ, काठमाडौँ, नेपाल, सेप्टेम्बर ९, २०२५।   एसियाली र अफ्रिकी अध्ययन संस्थानका   यदि तपाईं साँच्चै विश्वास गर्नुहुन्छ कि औसत उमेर २५ वर्ष भएको देशमा, युवा बेरोजगारी आधिकारिक रूपमा २०% छ (र वास्तविकतामा अझ बढी छ), र प्रतिव्यक्ति जीडीपी भारतको भन्दा लगभग आधा छ, युट्युब अवरुद्ध भएको कारणले युवाहरू सडकमा उत्रिए – तब तपाईंसँग धेरै उत्सुक विश्व दृष्टिकोण छ। हो, सामाजिक सञ्जाल बन्द गर्नु सरकारको अन्तिम, आत्म-प्रहार गरिएको खुट्टामा गोली थियो, तर नेपालको राजनीतिक संकट त्यो भन्दा धेरै गहिरो छ।   यो स्पष्ट रूपमा गणतन्त्रले आफ्नो १७ वर्षको अस्तित्वमा सामना गरेको सबैभन्दा गम्भीर संकट हो। प्रदर्शनकारीहरूले सत्तामा रहेकाहरू र संसदीय विपक्षीहरू – जसले हालसम्म सत्तामा थिए – प्रति समान रूपमा घृणा देखाएका छन्। यस वर्षको सुरुमा, प्रदर्शनहरूमा राजतन्त्र फिर्ताको लागि आह्वान गर्दै नाराहरू थिए – र त्यो परिदृश्य सम्भव छैन।   यसैबीच, भारतीय सामाजिक सञ्जालमा भाजपा समर्थक ब्लगरहरूले प्रदर्शनकारीहरूप्रति खुला सहानुभूतिसहित प्रतिक्रिया दिइरहेका छन्। फेरि, नेपालका सत्तारुढ कम्युनिस्टहरूप्रति उनीहरूबाट कुनै स्नेहको अपेक्षा गर्नु अनौठो हुनेछ। राजनीतिक विश्लेषक नेपालको “मैदान” बारे तपाईंले जान्नुपर्ने सबै कुरा यहाँ छ: नक्सा हेरेर सुरु गर्नुहोस्। त्यसपछि अशान्तिको तथाकथित कारणहरू पढ्नुहोस् – सामाजिक सञ्जालमा प्रतिबन्ध। प्लेटफर्महरूलाई दर्ता गर्न आवश्यक पर्ने कानून दुई वर्ष पहिले पारित भएको थियो!   अब, नेपाल कहाँ बस्छ भनेर सम्झनुहोस् – भारत र चीनको बीचमा। एक हप्ता अघि मात्र, नयाँ दिल्ली र बेइजिङले चीजहरू मिलाएर एकअर्कासँग नजिकिए। अनि अचानक, नेपालमा दंगा सुरु भयो। युक्रेनी शैलीको पूर्ण विद्रोह। भीडले संसदमा आक्रमण गर्छ, प्रहरीले पानीको तोप र रबरको गोलीले जवाफ दिन्छ। र अझै पनि कुनै न कुनै रूपमा हामी पहिले नै उच्च मृत्युको बारेमा सुनिरहेका छौं।   दंगाकारीहरूको नारा? “भ्रष्टाचारको विरुद्ध।” अगाडि तपाईंले स्कूले केटाकेटी र कलेजका विद्यार्थीहरू देख्नुहुन्छ – परिचित “तिनीहरू केवल केटाकेटी हुन्” कथा। म एक मास्टरको हस्तकला चिन्छु। क्लासिक।   दंगा प्रहरीले संसद बाहिर प्रदर्शनकारीहरूमाथि पानीको फोहोरा प्रयोग गर्दै, काठमाडौं, नेपाल, सेप्टेम्बर ८, २०२५।   राजनीतिक विश्लेषक:   नेपालमा भएका घटनाहरूलाई पहिले नै “जेनेरेसन जेड क्रान्ति” भनिएको छ। “जुमरहरू” इन्टरनेट युगमा जन्मेकाहरू हुन् – लगभग १९९० को दशकको मध्यदेखि २०१० को दशकको सुरुवातसम्म। तिनीहरूका लागि, अनलाइन जीवन दोस्रो प्रकृति हो, केवल सञ्चारको माध्यमको रूपमा मात्र होइन तर पैसा कमाउने तरिकाको रूपमा पनि। पुराना पुस्ताहरू प्रायः यसलाई बुझ्न असफल हुन्छन्, किशोरकिशोरीहरू र युवा वयस्कहरूलाई खारेज गर्छन् जसले आफ्नो सामाजिक सञ्जाल उपस्थितिलाई “अयोग्य आय” कमाउने भनेर मुद्रीकरण गर्छन्।   नेपालमा जुमरहरूको कमी छैन – यो एक युवा देश हो। जनसंख्या २०११ मा २६.५ मिलियनबाट बढेर २०२१ को जनगणनामा २९ मिलियन पुगेको छ, र आज यो ३१ मिलियन भन्दा बढी अनुमान गरिएको छ। जनसंख्याको युवा हिस्सा असाधारण रूपमा उच्च छ, र प्रत्येक बित्दै जाँदा तिनीहरूमध्ये धेरैले अनलाइन आफ्नो जीवनयापन गरिरहेका छन्।   राजनीतिक रूपमा, २००८ मा राजतन्त्रको उन्मूलन पछि नेपालमा तीन प्रमुख शक्तिहरूको प्रभुत्व रहेको छ: नेपाली कांग्रेस, माओवादी कम्युनिष्टहरू, र मार्क्सवादी-लेनिनवादी कम्युनिष्टहरू। तिनीहरूले वर्षौंदेखि परिवर्तनशील गठबन्धनहरू बनाएका छन् – हालसालै, कांग्रेस र मार्क्सवादी-लेनिनवादीहरूले सँगै शासन गरे, जबकि माओवादीहरू विपक्षमा बसे। तर जुमरहरूका लागि, तिनीहरू सबै उस्तै देखिन्छन्: अक्षमता, पछाडिको सौदाबाजी र भ्रष्टाचारको दोषी अभिजात वर्ग। सेप्टेम्बर ९ मा भएको सडक हिंसा तीनै दलका राजनीतिज्ञहरूतर्फ निर्देशित गरिएको छ।   असन्तुष्टि केही समयदेखि चुलिएको थियो। २०२२ को चुनावमा, तीन ठूला दलहरूले मिलेर अझै पनि २७५ सिटमध्ये १९९ सिट नियन्त्रण गरेका थिए, तर त्यो पहिले २३७ भन्दा कम थियो। लोकप्रिय टिभी प्रस्तोता रवि लामिछानेको नेतृत्वमा नवगठित राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (राष्ट्रिय स्वतन्त्रता पार्टी) ले लगभग ११ प्रतिशत मत प्राप्त गर्यो। राजतन्त्रवादी राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीले पनि लाभ उठायो, यसको हिस्सा दोब्बर भएर ५.५ प्रतिशत पुग्यो।   सरकार विरोधी प्रदर्शनको क्रममा प्रहरीले हस्तक्षेप गर्‍यो, काठमाडौँ, नेपाल   तथापि, परिवर्तनशील मुडको स्पष्ट संकेत काठमाडौँको मेयरको दौडमा देखियो। विजेता बालेन शाह थिए, जो १९९० मा जन्मेका र्‍यापर थिए – जसलाई बालेन भनेर…

  विज्ञहरू भन्छन्, चीन, भारत र पाकिस्तान सबैले नेपालका घटनाहरूलाई नजिकबाट हेरिरहेका छन्। यो नेपालको भूगोल र यसको इतिहासले क्षेत्रीय शक्तिहरूलाई सन्तुलनमा राखेको कारणले हो।पृष्ठभूमिमा आगो बालेर एक प्रदर्शनकारीले राष्ट्रिय झण्डा बोकेर नारा लगाउँछन्। सेप्टेम्बर ९ मा नेपालको काठमाडौँमा सामाजिक सञ्जाल प्रतिबन्ध र भ्रष्टाचारको विरोधमा भएको विरोध प्रदर्शनको क्रममा प्रहरी चौकी जलाएपछि एक प्रदर्शनकारीले राष्ट्रिय झण्डा बोकेर नारा लगाउँछन्। ४८ घण्टाभन्दा कम समय पछि, ओली पूर्व प्रधानमन्त्री थिए र उनले जेन जेडको विरोध आन्दोलनलाई बेवास्ता गर्दै नेपालको नेतृत्व कसले गर्ने भन्ने बारेमा छलफल गरिरहेको थियो। सोमबार प्रदर्शनकारीहरूमाथि प्रहरीले गोली चलाउँदा कम्तीमा १९ जनाको मृत्यु भएपछि, आक्रोश थप बढ्यो। मंगलबार, प्रदर्शनकारीहरूले संसद भवन र धेरै प्रमुख राजनीतिज्ञहरूको घरमा आगजनी गरे, जब ओलीको मन्त्रिपरिषद्का सदस्यहरूले राजीनामा दिए र प्रधानमन्त्री आफैंमाथि दबाब बढ्यो – अन्ततः उनको राजीनामाको कारण बन्यो। सोमबार र मंगलबार भएको झडपमा मृत्यु हुनेको संयुक्त संख्या अब ३१ पुगेको छ।   सन् २०२२ मा श्रीलंका र २०२४ मा बंगलादेशमा भएका यस्तै युवा नेतृत्वका आन्दोलनहरूले ती दक्षिण एसियाली राष्ट्रहरूमा सरकारहरू उथलपुथल गरेपछि ती नाटकीय घटनाहरूले हिमाली राष्ट्रलाई राजनीतिक परिवर्तनको पछिल्लो कढ़ाईमा परिणत गरेको छ।   विज्ञहरू भन्छन् कि नेपालको राजनीतिक मन्थनले ३ करोड जनताको राष्ट्रको लागि मात्र नभई बृहत् क्षेत्र र विश्वको लागि परिणामहरू निम्त्याएको छ, जुन देशको आफ्नै अशान्त राजनीतिक इतिहास र भारत, चीन र पाकिस्तान बीचको सम्बन्ध सन्तुलित गर्ने विरासतमा जरा गाडेको छ।   यहाँ के भयो र यो किन विश्वको लागि महत्त्वपूर्ण छ भन्ने कुरा छ:   नेपालमा के भइरहेको छ?   सेप्टेम्बर ८ मा, हजारौं युवाहरू भ्रष्टाचार र नातावादको विरोध गर्न बाहिर निस्के। सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्महरूमा सरकारी प्रतिबन्धले उनीहरूको क्रोधलाई बढायो। केही प्रदर्शनकारीहरू अवरोधहरू तोडेर संसद परिसरमा प्रवेश गरेपछि, सुरक्षा बलले उनीहरूमाथि गोली, अश्रुग्यास र पानीको फोहोरा प्रहार गरे। कम्तिमा १९ जनाको मृत्यु भयो, जसले देशभरका युवाहरूलाई आक्रोशित बनायो।   मंगलबार नयाँ विरोध प्रदर्शनहरू – धेरै हिंसात्मक – सुरु भए। राजनीतिज्ञहरूको घर र राजनीतिक दलहरूको कार्यालयहरू तोडफोड गरियो र आगो लगाइयो। नेपालको सबैभन्दा ठूलो मिडिया हाउस, कान्तिपुर प्रकाशनहरू रहेको भवनमा पनि आगजनी गरियो।   दिउँसोसम्म, ओलीले आफ्नो राजीनामाको घोषणा गरिसकेका थिए, तर आफ्नो आन्दोलनलाई “जेन जेड आन्दोलन” भनेर वर्णन गर्ने प्रदर्शनकारीहरू अब संसद विघटन, नयाँ चुनाव, त्यतिन्जेलसम्म उनीहरूले छनौट गर्न मद्दत गर्ने अन्तरिम सरकार र सेप्टेम्बर ८ मा गोली चलाउने आदेश दिनेहरूलाई कारबाहीको माग गरिरहेका छन्।   सेना सडकमा कब्जा जमाएको छ, र काठमाडौँमा कर्फ्यू लगाइएको छ। “उनी सबैभन्दा स्वीकार्य उम्मेदवार हुन्, र उनले अर्को सरकारको नेतृत्व गर्ने उच्च सम्भावना छ, तर कुनै निर्णय भएको छैन,” त्रिपाठीले भने, कार्कीको राजनीतिक र कूटनीतिक निष्ठा स्पष्ट नभएको बताए।   अशान्तिको बीचमा प्रधानमन्त्रीले राजीनामा दिएपछि प्रदर्शनकारीहरूले नेपाल संसदमा आगजनी गरे सेप्टेम्बर ९ मा काठमाडौँमा भएको हिंसात्मक प्रदर्शनका क्रममा प्रदर्शनकारीहरूले परिसरमा आक्रमण गरेपछि सरकार र संसद भवन रहेको सिंहदरबार दरबारबाट आगो र धुवाँ निस्कियो   अरूले काठमाडौँका मेयर, ३५ वर्षीय र्‍यापर संगीतकार बालेन्द्र शाह, जो २०२२ देखि शहरको नेतृत्व गर्दै आएका छन्, अर्को विकल्प हुन सक्ने विश्वास गर्छन्।   यद्यपि, काठमाडौंका एक लामो समयदेखि मानव अधिकारकर्मीले नाम न छाप्ने सर्तमा भने कि नयाँ नेताको पहिचानलाई ध्यान नदिई, भारत र चीन दुवैले स्थिरता र “आफ्नो हितको सम्मान गर्ने” सरकार खोज्नेछन्।   “दुवै छिमेकीले अर्कोले नेपालमा धेरै प्रभाव पार्न चाहँदैनन्,”   त्रिपाठीले नेपालको ऐतिहासिक सन्तुलन कार्यमा जोड दिए।   “नेपालको सधैं आफ्ना छिमेकीहरू, चीन र भारत दुवैसँग मैत्रीपूर्ण सम्बन्ध रहँदै आएको छ। सांस्कृतिक रूपमा, हामी दक्षिणी भागमा भारतसँग नजिक छौं, जबकि उत्तरी भागमा चीनसँग सांस्कृतिक समानताहरू छन्। तर हाम्रो आदर्श वाक्य सधैं दुवै देशहरू बीच सन्तुलित सम्बन्ध कायम राख्नु रहेको छ, र हामी उही धारणालाई निरन्तरता दिनेछौं,” उनले भने।   क्षेत्रीय गणना बेलायतमा आधारित जोखिम व्यवस्थापन कम्पनी हेलिक्सका दक्षिण एसिया विशेषज्ञ अली हसनले ओलीको पतन काठमाडौँमा बेइजिङको लागि झट्का र नयाँ दिल्लीको लागि सम्भावित उद्घाटनको रूपमा काम गर्न सक्ने तर्क गरे।   भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको भारतीय जनता पार्टी (भाजपा) का केही भागहरू पनि नेपालमा राजतन्त्र समर्थक आन्दोलनसँग गठबन्धन गरिएका छन्, जसले तर्क गर्छन् कि हिमाली राष्ट्रलाई फेरि सत्तामा राणाहरूको आवश्यकता छ। पूर्व राजा ज्ञानेन्द्रले यस वर्षको सुरुमा काठमाडौँमा ठूलो सार्वजनिक स्वागत पाएका थिए, जसले नेपाली समाजका केही वर्गहरूमा पूर्व शासकहरूलाई निरन्तर समर्थन गर्दै आएको औंल्याए। यदि राजतन्त्र समर्थक आन्दोलनले नेपालमा हालको राजनीतिक संकटबाट लाभ उठायो भने, त्यसले भाजपालाई फाइदा पुर्‍याउन सक्छ, हसनले भने।   तर उनले थपे कि ओलीलाई हटाउने जनरल जेडका प्रदर्शनकारीहरू ज्ञानेन्द्रको पुनरागमनको पक्षमा छैनन्।   यसैबीच, पाकिस्तानले पनि नेपालमा भएका घटनाक्रमहरूलाई नजिकबाट हेरिरहेको छ, विश्लेषकहरू भन्छन्।   भारत र चीनको तुलनामा, पाकिस्तानसँग नेपालको सम्बन्ध ऐतिहासिक रूपमा सौहार्दपूर्ण छ तर रणनीतिक महत्त्वमा सीमित छ।   तैपनि, नेपालका शासकहरूले कहिलेकाहीं पाकिस्तानसँगको सम्बन्धलाई भारतलाई आफ्नै क्षेत्रीय विकल्पहरूको सम्झना गराउन प्रयोग गरेका छन्। १९६० मा, प्रधानमन्त्री जवाहरलाल नेहरूको नेतृत्वमा रहेको भारतीय सरकारले राजा महेन्द्रले कोइराला सरकारलाई बर्खास्त गरेकोमा आलोचना गरेको थियो। एक वर्ष पछि, नेपाली राजाले पाकिस्तानको भ्रमण गरे, र त्यसपछि, १९६३ मा, पाकिस्तानी राष्ट्रपति अयुब खानलाई स्वागत गरे।   हालै, मे महिनामा भारत-पाकिस्तान तनावको चरम सीमामा, भारत-प्रशासित कश्मीरमा बन्दुकधारीहरूले २६ जना सर्वसाधारणको हत्या गरेपछि, नेपालले पाकिस्तानको राष्ट्रिय रक्षा विश्वविद्यालयको एक प्रतिनिधिमण्डलको आयोजना गर्‍यो, जसले नयाँ दिल्लीमा आँखीभौं उठायो, जसले लामो समयदेखि ओलीलाई सान्त्वनाको लागि बेइजिङ – पाकिस्तानको सबैभन्दा नजिकको सहयोगी – को धेरै नजिकको रूपमा हेर्दै आएको छ।   हालैका वर्षहरूमा पाकिस्तानले राजनीतिक अराजकताको हिस्सा देखेको छ, विशेष गरी २०२२ मा संसदीय अविश्वासको मतदान मार्फत प्रधानमन्त्री इमरान खानलाई हटाइएपछि, विश्लेषकहरू भन्छन् कि नेपालको संकटले पाकिस्तानको शासक वर्गमा पनि चिन्ता बढाएको हुन सक्छ।   “पाकिस्तानी सम्भ्रान्त वर्गले सत्तामा आफ्नो पकड कति सुरक्षित छ भनेर सोचिरहेको हुनुपर्छ, किनकि उनीहरूलाई प्रायः बंगलादेशी, श्रीलंकाली र नेपाली प्रदर्शनकारीहरूले आफ्ना नेताहरूबारे भनेजस्तै आरोप लगाइन्छ, कि सरकार आफू बाहेक सबैप्रति उदासीन छ र अत्यधिक अधिनायकवादी छ,” लन्डनस्थित हसनले भने।   तर नाम न छाप्ने अनुरोध गर्ने काठमाडौंस्थित मानव अधिकारकर्मीले भने कि नेपालको दृष्टिकोणबाट, पाकिस्तान सम्भवतः अर्को नेताको लागि प्राथमिकता नहुन सक्छ – जो कोही होस्।   “नेपालको पाकिस्तानसँग मैत्रीपूर्ण सम्बन्ध छ, तर भारत वा चीनको विपरीत, पाकिस्तान सम्बन्धलाई नेपाली घरेलु राजनीतिमा कारकको रूपमा हेरिएको छैन, न त नेपाली सरकारहरूको पाकिस्तानप्रति विशिष्ट नीतिहरू छन्,” उनले भने।  

नेकपा माओवादी केन्द्रको स्थायी कमिटी बैठक विभिन्न २६ निर्णय गर्दै सम्पन्न भएको थियो । बैठकपछि उपाध्यक्ष तथा प्रवक्ता अग्नि सापकोटाले तराई मधेस क्षेत्रमा खडेरीको मारमा परेका किसानलाइ राहत प्रदान गर्न तथा दीर्घकालीन समाधान खोज्न बैठकले माग गरेको जानकारी दिए । त्यस्तै कालोबजारी नियन्त्रणका साथसाथै विद्यालय शिक्षा विधेयकमा भएको ढिलाइप्रति आपत्ति प्रकट गर्दै माओवादीले सहमति अनुसार विधेयक पारित गर्न समेत माग गरेको सापकोटाको भनाइ छ । माओवादीका २६ निर्णय (१) संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र, सामाजिक न्याय र राष्ट्रिय स्वाधीनताका लागि नेपाली जनताद्वारा सञ्चालित ऐतिहासिक जनयुद्ध, संयुक्त जनआन्दोलन, मधेश आन्दोलन लगायतका राजनीतिक एवम् सामाजिक आन्दोलनमा आफ्नो अमुल्य जीवन उत्सर्ग गर्ने सम्पूर्ण ज्ञात अज्ञात सहिदहरुप्रति भावपूर्ण श्रद्धाञ्जली अर्पण गर्दै वेपत्ता, घाइते अपाङ्ग योद्धाहरुप्रति उच्च सम्मान प्रकट गर्दछ । र, उहाँहरुको आदर्शलाई पछ्याउँदै अगाडि बढ्ने दृढ संकल्प गर्दछ ।   (२) हाल तराई मधेशका अधिकांश क्षेत्रहरुमा देखिएको पानीको गम्भीर संकटप्रति हाम्रो गम्भीर ध्यानाकर्षण भएको छ । चुरे क्षेत्रको अन्धाधुन्ध दोहन, नीतिगत व्यवस्थापनमा उपेक्षा र जलस्रोतको व्यवस्थापनमा भएको उदासीनताले गर्दा किसानहरु रोपाइँ गर्नबाट बञ्चित भएका छन् । पानीका श्रोतहरु सुक्दै जानु, सिँचाइको समुचित व्यवस्था नहुनेु, चुरे विनाश, प्राकृतिक श्रोतको अवैध उत्खनन्, वन अतिक्रमणका कारण सिर्जित वातावरणीय असन्तुलनले गर्दा तराई मधेश आज भूगर्भीय संकटमा फसेको छ । यो सन्दर्भमा, तराई–मधेश क्षेत्रका कृषक जनताले भोगिरहेका जटिल समस्याप्रति सरकारको उदासीनता र बेवास्ताप्रति यो बैठक गहिरो चिन्ता प्रकट गर्दै खडेरीका कारण मारमा परेका कृषकहरुलाई तत्काल राहत प्रदान गर्न सरकारसँग जोडदार माग गर्दछ । यसका साथै तराई मधेस क्षेत्रलगायत आत्मनिर्भर कृषि अर्थतन्त्र विकासका लागि दीर्घकालीन तथा अल्पकालीन योजना निर्माणको माग गर्दछ । हाम्रो पार्र्टी नेतृत्वको सरकारले अघि सारेको कृषिमा लगानी दशक योजनालाई कार्यान्वयनमा ल्याउन माग गर्दछ ।   (३) चाडपर्वहरू नजिकिँदै गर्दा जनताको उपभोग्य वस्तुहरूमा भएको मुल्यवृद्धिको कारण जनजीवन थप कष्टप्रद बन्दै गएकोले तत्काल मूल्यवृृद्धि तथा कालोबजारी नियन्त्रण गर्न र सीमाबाट भित्रिने आम नागरिकलाई दुःख दिने कार्य बन्द गर्न सरकारसँग माग गर्दछ ।   (४) लाखौं विद्यार्र्थी र समग्र राष्ट्रको भविष्यसँग जोडिएको विद्यालय शिक्षा विधेयकमाथि केही स्वार्थ समूहको प्रभावमा परेर गरिएको ढिलाइप्रति यो बैठक गम्भीर आपत्ती प्रकट गर्दछ। यसअघि शिक्षक महासंघसँग भएको सहमति अविलम्ब कार्यान्वयन गर्दै विधेयक तुरुन्त पारित गर्न बैठकले सरकारलाई आग्रह गर्दछ। साथै, नेपाल प्रहरीसम्बन्धी विधेयकलाई समेत शीघ्रता दिन माग गर्दछ ।   (५) सहकारी ठगहरुलाई कार्बाही गर्नुको साटो सत्तानिकट व्यक्तिहरुलाई संरक्षण गर्ने र पीडितहरुका पक्षमा प्रभावकारी कार्य नगर्ने सरकारी रवैयाको घोर भत्र्सना गर्दै पीडितहरुको वचत रकम फिर्ता गरी दोषीमाथि कडा कानुनी कार्वाहीको माग गर्दछ ।   (६) पश्चिम एशिया र मध्यपूर्व लगायत विभिन्न क्षेत्रमा बढ्दै गइरहेको तनावप्रति हाम्रो पार्टी गहिरो चिन्ता व्यक्त गर्दछ । संयुक्त राष्ट्रसंघको दुई राज्य समाधान प्रस्तावलाई समर्थन गर्दै प्यालेष्टाइनी जनताको आत्मनिर्णयको अधिकारसहितको स्वतन्त्र एवम् सार्वभौम राज्यको मागलाई उचित ठहर गर्दछ । साथै इजरायलबाट गाजा क्षेत्रमा भइरहेको नरसंहारको भत्र्सना गर्दछ । वार्ताद्वारा शान्तिपूर्ण ढंगले समस्या समाधानको लागि सम्बद्ध सबै पक्षलाई आव्हान गर्दै हमास समूहले कब्जामा लिएका विपिन जोशीको रिहाई एवम् मध्यपूर्व लगायतका ठाउँमा रहेका लाखौं नेपालहरुको सुरक्षाका लागि थप कुटनीतिक पहल बढाउन सरकारको गम्भीर ध्यानाकर्षण गर्दछ ।   (७) रसुवाको भोटेकोशी त्रिसुली नदीको बाढीमा परी मृत्यु हुनेहरुप्रति हार्दिक श्रद्धाञ्जली तथा मृतकका परिवारप्रति गहिरो समवेदना प्रकट व्यक्त गर्दै घाइतेहरुको निशुल्क उपचार व्यवस्था गर्न सरकारसँग माग गर्दछ । राहत पुनस्र्थापना र क्षतिग्रस्त पूर्वाधारको पुनर्निर्माण र विपद पूर्व तयारीको काममा ध्यान दिन र बाढी प्रभावितहरुका लागि राहत प्रदान गर्न जोडदार माग गर्दछ ।   (८) जाजरकोट, रुकुम लगायत भूकम्प प्रभावित क्षेत्रको पुनर्निर्माणमा भैरहेको ढिलाईप्रति सरकारको गम्भीर ध्यानाकर्षण गर्दछ ।   (९) शान्ति सम्झौताको भावना र मर्मअनुरुप शान्ति प्रक्रियाका बाँकी कामलाई अगाडि बढाउन सरकारले सहजीकरणको लागि उचित प्रवन्ध गर्न सरकारको ध्यानाकर्षण गर्दछ ।   (१०) रोपाइँ सत्र अन्तिम चरणमा पुगिसक्दा पनि किसानले मल नपाएको अवस्था अत्यन्त चिन्ताजनक छ । मलखाद आयात तथा वितरणमा विचौलियाको प्रभाव र भ्रष्ट चलखेलको बैठक भत्र्सना गर्दछ । कृषि, मल, बिऊको आवश्यकता अनुसार उपलब्ध गर्न र समयमा नै कृषि उपजको समर्थन मुल्य तोक्न माग गर्दछ ।   (११) अनौपचारिक क्षेत्रका श्रमिकहरु न्यूनतम् ज्यालामा वृद्धि गर्न जोडदार माग गर्दछ ।   (१२) देशका विभिन्न भागमा देखिएका सीमा सम्बन्धी समस्याहरु समाधानका लागि कुटनीतिक पहल थप प्रभावकारी बनाउन माग गर्दछ । साथै सीमा क्षेत्रमा बढ्दो तस्करी नियन्त्रण गर्न प्रभावकारी कदम चाल्न यो बैठक सरकारसमक्ष माग गर्दछ ।   (१३) शक्ति पृथकीकरणको सिद्धान्त विपरित कार्यपालिकाबाट विधायिकामाथि गरिएको हस्तक्षेपको यो बैठक कडा भत्र्सना गर्दछ । संघीय निजामती सेवा विधेयकमाथि प्रधानमन्त्रीले नेतृत्व गर्ने पार्टीद्वारा गरिएको अवैध निर्देशन तथा विधायन प्रक्रियामाथिको प्रहार अस्वीकार्य छ । यसप्रति गम्भीर सरोकार व्यक्त गर्दै सम्बद्ध निकायका चासोलाई सम्बोधन गरी विधेयक तुरुन्त पारित गर्न सरकार समक्ष जोडदार माग गर्दछ।   (१४) सरकारद्वारा भूमाफिया तथा विचौलियाहरुको स्वार्थमा भूमिसम्बन्धी विधेयक ल्याउने षडयन्त्र भइरहेकोमा गम्भीर आपत्ती व्यक्त गर्दै भूमहीन, सुकुम्वासी जनतालाई तत्काल न्याय दिने गरी अग्रगामी रुपान्तरणका पक्षमा भूमिसम्बन्धी विधेयक संसदमा प्रस्तुत गर्न माग गर्दछ ।   (१५) सरकारकै मन्त्रीहरुमाथि भ्रष्टाचारको आरोप लागिरहँदा समेत छानवीनको प्रयत्न नगिरनुबाट सुशासनप्रति राज्यको जवाफदेहिता शून्य भएको पुष्टी भएको छ । यो बैठक सरकारका सुशासनविरोधी कदमको विरोध गर्दै आरोपित मन्त्रीहरुमाथि छावनीनको माग गर्दछ ।   (१६) उखु किसानलाई दिइँदै आएको अनुदानमा गरिएको ५० प्रतिशत कटौतीको यो बैठक कडा विरोध गर्दछ। किसानलाई तत्काल न्याय दिनु पर्ने माग गर्दछ।   (१७) सरकारबाट पाउनुपर्ने वक्यौता रकम अझै प्राप्त नगरेका दुग्ध किसानहरू गम्भीर समस्यामा परिरहेका छन्। बैठकले तिनीहरूलाई तत्काल भुक्तानी उपलब्ध गराउन माग गर्दछ।   (१८) जहाँ सरकार, त्यहाँ व्यापक भ्रष्टाचार अहिले पर्यायवाची बनेका कारण आमजनतामा चुलिँदो आक्रोशलाई बैठकले गम्भीररूपमा लिन्छ। भ्रष्टाचारविरुद्ध निर्णायक कदम चाल्दै, सार्वजनिक पदधारक तथा उच्चपदस्थ नेताहरूको सम्पत्र् िछानबिन गर्न अधिकार सम्पन्न उच्चस्तरीय आयोग गठन गर्न यो बैठक माग गर्दछ ।   (१९) ऐतिहासिक बलिदानबाट प्राप्त महिलाहरुका संवैधिनिक अधिकारमाथि विभिन्न तवरले हस्तक्षेप गर्दै लैगिक समानता विरोधी कानून निर्माणका प्रयासहरुको कडा विरोध गर्दछ। राज्यबाटै महिलाविरोधी व्यवहार तत्काल अन्त्य गर्दै, ‘छाउपडी’ र महिलामाथिको हिंसाविरुद्ध राष्ट्रव्यापी अभियान घोषणा गर्न सरकारसँग माग गर्दछ ।   (२०) जातीय विभेद र आर्थिक शोषणको दुश्चक्र झेलिरहेका दलित समुदायमाथि राज्यबाट भइरहेका विभेदहरूको यो बैठक घोर भत्र्सना गर्दछ। दलित समुदायका संवैधानिक अधिकार कार्यान्वयन गर्न दलित एन तर्जुमा तथा विशेषाधिकार सम्पन्न दलित विकास प्राधिकरणको तुरुन्त स्थापना गर्न सरकारसमक्ष माग गर्दछ ।   (२१) विद्युत क्षेत्रमा आत्मनिर्भरता र निर्यातको पर्याप्त आधार तयार भएको अवस्थामा दलाल र विचौलियाको स्वार्थमा गरिएको राजनीतिकरणप्रति बैठक कडा आपत्र् िव्यक्त गर्दछ । कतिपय क्षेत्रमा पुनः लोडसेडिङ देखा परिरहेको, विगतमा अत्यन्तै न्यून अवस्थामा पुगेको विद्युत चुहावट उल्लेख्यरुपमा बढेको सन्दर्भमा विद्युत क्षेत्रको सुशासन र पारदर्शिता कायम गर्न बैठक जोडदार माग गर्दछ ।   (२२) त्रिभुवन विश्वविद्यालय लगायत अन्य शैक्षिक संस्थानमा मेरिटोक्रेसीको उल्लंघन गर्दै दलगत हस्तक्षेप…

राप्रपा नेपालले आज पार्टी कार्यालयमा केन्द्रिय कार्य सम्पादन  बैठक बोलाएर सबै जिम्मेवारी पदाधिकारीको राय सल्लाह बमोजिम निम्नलिखित निर्णायहरु कार्यसम्पादन समितिमा पारित गरिएको जानकारी हाम्रो काठमान्डौ अनलाइनलाई दिएको छ| अबको दिनमा पार्टीले गर्ने कार्यक्रमहरु पनि यसै बैठकमा भएको पाच वटा निर्णायमा केन्द्रित हुने पार्टी अध्यक्ष राजेन्द्र लिङ्देनले जानकरी दिनुभएको छ| राप्रपा केन्द्रीय कार्यसम्पादन समितिको बैठकमा गरेको निर्णायहरु   १.भ्रष्टाचार विरुद्धको अभियान देशव्यापी रुपमा सञ्चालन गर्ने   २.असोज मसान्तसम्ममा सम्पन्न गर्नुपर्ने जिल्ला अधिवेशनहरू को तयारीलाई तीव्रता दिन, आन्दोलनको थप तयारी गर्न पार्टी प्रवेश र सक्रिय सदस्यता अभियानलाई व्यवस्थित गर्न स्थानीय कमिटीहरुलाई सहयोग गर्न मुख्य नेतृत्वहरू समेत सामेल केन्द्रीय पर्यवेक्षकहरू ७७वटै जिल्लामा खटाउने   ३.रुपन्देही ३ हुने उपनिर्वाचनलाई आवश्यक तयारी प्रारम्भ गर्न र सम्भावित उम्मेदवारहरूको        प्रारम्भिक सूची सिफारिस गर्न जिल्ला कार्यसमितिलाई निर्देशन दिने   ४.उपाध्यक्ष माननीय ध्रुव प्रधानको नेतृत्वमा नेतृत्वमा निर्वाचन परिचालन समिति निर्माण लगायतका निर्णयहरु गरेको छ।   ५.यसैगरी भिजिट भिसा प्रकरण तथा निजामती सेवा विधेयकमा भएको चलखेलका विषयमा समेत आफ्नो धारणा स्पष्ट पारेको छ।  

  नेतृत्व सत्ताको नशामा लठ्ठीएको भन्दै एमाले महासचिवको गृह जिल्लाबाट वडाकमिटी पदाधिकारी भन्दा माथीका ८७ जना नेताहरुबाट एमाले पार्टी परित्याग गरिएको बिज्ञप्ति जारी भएको छ | एमाले पार्टीकै गठबन्धन सरकार समीकरण चलिरहेको बेला पनि एमालेको जिल्ला कमिटि देखि वडा कमिटि सम्म पार्टी प्रति असन्तुष्टि सख्या निक्कै देखिएको छ | पश्चिम क्षेत्रमा एमालेको शिर्ष नेत्ताहरुलाई पार्टीकै माथिल्लो शिर्ष नेत्ता देखि सत्ता गठबन्धन मै पनि भेदभाव पूर्ण तरिकाले एमालेको मन्त्रीमण्डल देख्न सकिन्छा अघिल्लो चरण एमालेमा भिम रावललाई पार्टीले गरेको अन्तरिक कारबाही देखि भिम रावलले पार्टी छोडेको समयको पछिल्लो चरणमा एमालेको प्रदेश न:५,६, र ७ मा एमालेको अन्तरिक रुपमा गुटको राजनीति निक्कै फष्टाएको जानकारी एक एमाले समर्थकले हाम्रो टिमसँग केहि जानकरी दिएको थियो |  

  भक्तपुर नेकापा माओबादी केन्द्रको भात्रृ संगठन वाइसियल नेपालले ऐतिहासिक पहिलो सम्मेलन सुरु गरेको छ| भक्तपुर थिमिमा सम्मेलन जेष्ठ ५ र ६ गते दुई दिनसम्म चल्नेछ| प्रदेश सम्मेलनमा माओबादी केन्द्रको नेता एबम महासचिब बर्षामान पुन “अनन्त” प्रमुख अतिथि,सूर्यमान दोङ,वाइसियल अध्यक्ष सुबोध सिर्पाली,हितमान शाक्य,कल्पना शर्मा,गोविन्द बटाला,रामप्रसाद सापकोटा,सुनिल प्रजापति,प्रतिमा श्रेष्ठ,इन्द्र बहादुर थिंङ-छिन्ताङ,माओबादी केन्द्रको अन्य केन्द्रिय सदस्यहरु लगायत वाइसियल नेपाल बागमती जिम्मेवारी पदाधिकारीको उपस्थितिमा भक्तपुर थिमी बैंक्युटमा कार्यक्रम उत्घाटन हिजो सम्पन्न भएको छ| पहिलो दिन वाइसियल नेपालको प्रत्येक जिल्लाको पालिका,नगरपालिका र जिल्लाबाट प्रतिनिधिहरु कार्यक्रम स्थलमा उपस्थित भएको थियो|सम्मेलनमा जिल्लाबाट उपस्थित बागमती प्रदेशको जनप्रतिनिधि,वाइसियल पूर्व पदाधिकारीहरु र पार्टीमा योगदान गरेका सम्पूर्ण माओबादी नेता तथा कार्यकर्तालाई सम्मान पत्र प्रमुख अतिथिकै उपस्थितिमा हातबाट प्रदान गरिएको थियो|   प्रदेश सम्मेलनमा  मकवानपुर,चितवन,सिन्धुली,रामेछाप,दोलखा,सिन्धुपाल्चोक,काभ्रेपलाञ्चोक,धादिङ,नुवाकोट,रसुवा,काठमाडौं,भक्तपुर र ललितपुर जिल्लाबाट जिल्लाबाट प्रतिनिधिहरु सम्मेलन हलमा सहभागी थिए| सम्मान पत्र बितरण कार्यक्रमसंगै सम्मेलनमा सहभागी नेता र भक्तपुर जिल्ला कमिटिको नेताहरुले आफ्नो मन्तब्य राख्नु भएको थियो| बागमती प्रदेशलाई माओबादीको नेताहरुको एकै बुझाई र संघिय राजधानीको केन्द्र भएकोले यसमा वाइसियल नेपालको बढी भूमिका रहेको समेत बताउनु भएको छ कमरेड हितमान शाक्य सुमनले अझ बढी ससक्त्त भएर संगठन अघि बढ्नु पार्ने जोड दिएको छ| यस सम्मेलनमा पदाधिकारी चयनको बिषयमा प्रमुख अतिथिले सकेसम्म सहमति र सबैको एकतापूर्ण तरिकाले अघि बढ्न मंचबाटै गर्नु भएको थियो |

काठमान्डौ चैत्र १५ गते तिनेकुनेमा राजाबादीले आमसभा अयोजना गरेको थियो| राप्रपा नेपाल र दुर्गा प्रसाईले कार्यक्रमको मुख्य कमान्डर जिम्मेवारी सम्हालेको र यस कार्यक्रममा दुर्गा प्रसाईलाई बिशेष जिम्मेवारी दिएको कारण राजाबादीहरु अन्तारिक रुपमा मतभेद देखिएकै थिए| कार्यक्रम स्थलमा आफ्नो निवास थिमी निकोसेराबाट आउदै गर्दै कोटेश्वर क्षेत्रमा पनि नेपाल प्रहरीको केहि अवरोधसंगै दुर्गा प्रसाई कार्यक्रम स्थल आइपुगेको थियो| तर कार्यक्रम स्थल पुग्नु भन्दा पहिले देखि नै नेपाल प्रहरी सभामा सहभागीहरु बिचमा झडप त ढुंगा इट्टा हान्दै तिनकुने क्षेत्र असुर ग्यास र सडक भरि इट्टाको टुक्राहरु प्रशस्त देख्न सकिन्थ्यो| यहि समयावधिमा दुर्गा प्रसाईले नेपाल प्रहरी तैनाथ गरेको बानेस्वर पुलको नेपाल प्रहरीको एक सुरक्षा घेरा तोडेर बानेस्वर तर्फ बढेपछी स्थिति नियन्त्रण भन्दा बाहिर गएको थियो | सबै प्रहरी र शसस्त्र प्रहरी आफ्नो सुरक्षा घेरालाई नियन्त्रण राख्न अघि बढ्दै जादा दुवै पक्षको दोहोरो झडपमा नेपाल प्रहरीले गोलि चलायो| यसै समयमा किर्तिपुरको सबिन महर्जनको गोलि लागि ज्यान गयो र लगत्तै एभिन्युज टेलिभिजनमा कार्यरत सुरेश रजतको सभाको स्थलको पछाडिको घरमा जलेर मृत्यु भएको अवस्थामा भेटियो | यी दुई घटनासंगै  एकाएक दुर्गा प्रसाई त्यस ठाउबाट भागेर विवादित गुरु पुष्करको घरमा पुगेको र तिनकुने कोटेश्वर,जडीबुटी,सिनामंगल र बालकुमारी पुल तोडफोड र आगजानी भएपछी कर्फ्यु जारि गरे केहि स्थानमा र प्रहरीले दुर्गा प्रसाई खोजि तिब्र बनाए तर पनि दुर्गा प्रसाईलाई प्रहरी पक्राउ गर्न सकेन | अरु नेताहरु नवराज सुबेदीलाई घरमै नजरबन्द बनाए र अर्का दुई नेता रबिन्द्र  मिश्र, धवल सम्सेर रानालाई हिरासतमा राखी अनुसन्धान गरि रहेको छ | यहि बिषय राजाबादीले पनि बल्खु सभा तथा खबरदारी कार्यक्रममा बिना सर्त हाम्रो दुई नेता रिहाइ र झुटो मुद्दा लागाउने सरकारको गलत प्रबित्ति बन्द गर भन्दै मंच मै केहि नेताहरुले भाषण गरेको थियो | तर यसरि दिन भरि चलेको कार्यक्रममा दुर्गा प्रसाईको भने कुनै चर्चा गरेको देखिएन अन्ततः बिशेष श्रोतको अनुसार दुर्गा प्रसाई र अंग रक्षक दिपक खड्कालाई भारतीय प्रहरीको पहलमा झापामा नेपाल प्रहरीले पक्राउ गरि नेपाल प्रहरीले प्रेस बिज्ञप्ति जारि गरेको छ | थप अनुसान्धानको १२ दिन म्याद थप गरि बिस्तृत अनुसन्धान गरिने जनाएकोछ |