युनिभर्सिटी

भक्तपुर भक्तपुर नगरपालिकाका प्रमुख सुनिल प्रजापतिले भक्तपुरका नगरबासीहरुका सन्तानहरुलाई आर्थिक कारण उच्च शिक्षा हासिल गर्न कुनै बाधा नपुगोस् भन्ने उद्देश्यले नगरपालिकाले शैक्षिक ऋण दिने व्यवस्था गरेको बताउनुभयो । भनपा वडा नं. ७ कार्यालयबाट आयोजित शैक्षिक ऋण लिई उच्च शिक्षा हासिल गरिरहेका विद्यार्थीहरुको भेलालाई सम्बोधन गर्दे प्रमुख प्रजापतिले प्रत्येक विद्यार्थीहरुले आआफ्नो विषयमा विशेषज्ञता हासिल गरी देश र समाजको सेवामा लाग्ने आशा व्यक्त गर्नुभयो । सरकारी विद्यालय र कलेजहरुको शैक्षिक गुणस्तर कमजोर हुनुको कारण सरकारले निजी क्षेत्रलाई प्राथमिकता दिनुले हो भन्दै उहाँले २७ हजार विद्यालयमा १५ हजार बढी विद्यालयमा १०० भन्दा कम विद्यार्थी हुन ५०० भन्दा बढी कलेजहरु विद्यार्थी अभावमा बन्द हुने अवस्थामा पुग्नु शिक्षा क्षेत्रमा सरकारको असफलता हो भन्नुभयो । ‘भक्तपुरमा पहिले शैक्षिक क्षेत्र निकै कमजोर थियो । यहाँका समाजका अगुवाहरु र स्थानीय जनता, जनप्रतिनिधिको पहलमा आजको अवस्थामा पुगेको हो । भक्तपुरको शैक्षिक र समग्र विकासको किसान आन्दोलन, भ्रष्टाचारविरोधी आन्दोलन र विभिन्न आन्दोलनमा भाग लिने जनताको महत्वपूर्ण योगदान छ’— उहाँले भन्नुभयो । पार्टी भनेको मान्छेको भिड नभई विचार र सिद्धान्तको आधारमा आदर्श समाज निर्माणको लागि संगठित जनताको जमात भएको बताउँदै उहाँले भनपामा नेमकिपाका कार्यकर्ताहरु जितेको कारण पार्टीको नीति तथा सिद्धान्त अनुसार जनताको हितमा काम भइरहेको उल्लेख गर्नुुभयो । भक्तपुर नपा वडा नं. ७ का वडाध्यक्ष उकेश कवांले शैक्षिक ऋण दिएर नगरपालिकाले विद्यार्थीहरुलाई गुण लगाएको हुँदा पढाइ सकेपछि नेपालमै बसेर समाजको इमानदारीपूर्वक सेवा गरेर गुण तिर्नुपर्ने बताउनुभयो । शिक्षाको माध्यमबाट समाजमा परिवर्तन ल्याउन शैक्षिक ऋणको व्यवस्था गर्दै आएकोमा विद्यार्थीहरुले त्यसको सही प्रयोग गर्नुपर्नेतर्फ ध्यानाकर्षण गर्नुभयो । नेपाल क्रान्तिकारी विद्यार्थी संघका सचिव दिनेश खड्गीले भनपाले शैक्षिक ऋण उपलब्ध गराउनु अत्यन्त सराहनीय कार्य भएको र इतिहास, भूगोल जस्ता विषयमा छात्रवृत्तिको व्यवस्थाले भक्तपुरका धेरै विद्यार्थीले उच्च शिक्षा हासिल गर्ने अवसर पाएकोमा खुशी व्यक्त गर्नुभयो । शैक्षिक ऋण लिएर नर्सिङ उत्तीर्ण गरेकी संगिता तुईतुईले ऋणको व्यवस्था नभएको भए आफूले नर्सिङ पढाइ पूरा गर्न नसक्ने बताउँदै नपालाई ऋण प्रदान गरेकोमा धन्यवाद दिनुभयो । भनपा ७ मा ५३ जना विद्यार्थीले रु. ५ लाखका दरले ऋण स्वीकृति गरी भनपाबाट ऋण लिइ अध्ययन गरिरहेकोमा ९ जनाले ऋण चुक्ता गरिसकेका छन् । भनपाले ७५१ जनालाई ऋण स्वीकृत गरी रु. १५ करोडभन्दा बढी ऋण प्रवाह गरिरहेको छ । आ.व. २०८२।८३ को लागि पनि शैक्षिक ऋण सम्बन्धी सूचना प्रकाशित गरिसकेको छ । नपाका अनुसार ६४ जनाले रु. ३ करोडभन्दा बढी ऋण फिर्ता गरिसकेका छन् ।  

  प्रथम शिक्षाको भावनात्मक उल्कापिण्डले शैक्षिक उत्कृष्टतालाई समाप्त पारेको छ।दशकौंसम्म ग्रेड स्कूलमा पाइला नराख्ने व्यक्तिको रूपमा, जब म मेरो पूर्व क्यानेडियन हाई स्कूलमा शिल्प मेलाको लागि गएँ, मलाई थाहा थियो कि केहि गलत छ। “वर्षौंदेखि शिक्षा र खेलकुदका सबै शीर्ष उपलब्धि हासिल गर्नेहरूका एट्रियमका भित्ताहरूमा भएका सबै तस्बिरहरू कहाँ गए?” मैले सोचें, मेरो ९० को दशकको प्रारम्भिक शैलीको कपाल शैलीमा हाँस्न चाहन्थे। थाहा भयो कि तिनीहरू हटाइएका थिए, सायद त्यही समयमा जब इन्द्रेणी र आदिवासी झण्डा क्यानाडाको राष्ट्रिय झण्डाको छेउमा उडाइएका थिए। पहिले भित्ताहरूमा सजाइएका उच्च उपलब्धि हासिल गर्नेहरूलाई सफल सामूहिक सहयोगको प्रमाणले प्रतिस्थापन गरिएको थियो। टोलीहरू महत्त्वपूर्ण देखिन्थे, जबकि व्यक्तिगत सफलतालाई बक्समा राखेर सार्वजनिक दृष्टिकोणबाट टाढा लगिएको थियो। स्वर्गले नहोस् तिनीहरूको अस्तित्वले कसैलाई पनि आफ्नो बारेमा नराम्रो महसुस गराउँछ। व्यक्तिगत रूपमा, म ती अनुहारहरू हेर्न मन पराउँथे। तिनीहरू सानो शहरमा हुर्केका र बाहिर महान कामहरू गर्न चाहने व्यक्तिको लागि प्रेरणादायी थिए। “हामी उत्कृष्टताको खोजी गर्छौं” स्कूलको लामो समयदेखिको आदर्श वाक्य थियो। तर अब, भित्तामा, एक विद्यार्थी सर्वेक्षणको परिणाम थियो जुन देखाइएको थियो कि ७५% विद्यार्थीहरूले शौचालय प्रयोग गर्न पनि “असहज” महसुस गरे। कसैले सोच्न सक्छ कि उत्कृष्टताको खोजीमा पहिलो चरणमा शौचालय स्टलहरूमा जे भए पनि निपुणता समावेश हुनेछ। सहभागिता ट्रफी पुस्ताले अब सधैं आफ्नो वरिपरि बबलको रूपमा पोर्टेबल सुरक्षित ठाउँ हुनुपर्छ। सबै कुरालाई सम्भावित खतराको रूपमा हेरिन्छ – विशेष गरी उत्कृष्टताको मापदण्डहरू। जसले क्यानडाको बायाँ तटमा रहेको ब्रिटिश कोलम्बियाको सम्पूर्ण प्रान्तले गणित, भौतिक विज्ञान, रसायन विज्ञान र भाषाहरू जस्ता विषयहरूमा मानकीकृत परीक्षणहरू किन छोड्यो भनेर व्याख्या गर्नेछ – जसले सम्पूर्ण प्रान्तका सबै विद्यार्थीहरू बीच श्रेणीकरण र तुलनाको एक रूपलाई अनुमति दियो – केवल दुई प्रकारका परीक्षणहरूको पक्षमा: सामान्य साक्षरता र संख्यात्मकता।   उदाहरणका लागि, अन्तिम हाई स्कूल वर्षको साक्षरता परीक्षणको नमुनामा ‘द इन्कन्भेनिएन्ट इन्डियन’ बाट एउटा अंश प्रस्तुत गरिएको छ, जसले अन्वेषक क्रिस्टोफर कोलम्बसको योगदानलाई अतिरंजित गरिएको सुझाव दिन्छ, र सोध्छ, “कुन प्रकारको पत्रिकाले क्यारिबियनमा कोलम्बसको अवतरणको यो विवरण प्रस्तुत गर्ने सम्भावना धेरै हुन्छ?” विवरण: “र सबै घमाइलो मौसम, बलौटे समुद्र तटहरू, नीला लगुनहरू बिर्सनु हुँदैन…” सम्भावित बहु-विकल्पीय प्रतिक्रियाहरू? “इतिहासको इतिहास,” “व्यापारिक उद्यमहरू,” “यात्रा संसार,” वा “राम्रोसँग बाँच्ने।” त्यसोभए के तिनीहरूले अर्को निबन्धमा शेक्सपियरको क्लासिक्सको व्याख्या गर्नेछन्, वा गर्दैनन्?   अर्को प्रश्न: “कुन आविष्कारले कारखानाका कामदारहरूको लागि चिन्ताको विषय बन्ने सम्भावना बढी हुन्छ?” विकल्पहरू: “मानिसहरूलाई प्रतिस्थापन गर्दै जनरल मोटर्समा काम गर्न गएको युनिमेट औद्योगिक रोबोट,” एमआईटीको किस्मेट भावनात्मक रूपमा बुद्धिमान रोबोट, घरमा तपाईंको भुइँ सफा गर्ने रुम्बा, वा अमेजनको भर्चुअल सहायक एलेक्सा। ओह, त्यो गाह्रो छ! सात वर्षको बच्चाको लागि, सायद। तर पक्कै पनि अर्को वर्ष विश्वविद्यालय जाने कसैको लागि होइन, कसैले आशा गर्नेछ।   पाठ्यक्रममा दुई वर्ष पहिलेको नमुना परीक्षण, संख्यात्मक मूल्याङ्कनले यस्ता प्रश्नहरू सोध्छ, “यो [माछा] पासोको आकार मानिसहरूले समात्न खोजिरहेका माछाको आकार र प्रजातिमा निर्भर गर्दछ … शंकु आकारको माछा पासो डिजाइन गर्न निम्न मध्ये कुन कारक सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण हुनेछ?” उत्तर विकल्पहरू मध्ये एक: “नदीमा माछाको आकार।” हामी निश्चित रूपमा गणितीय प्रमाणहरूबाट धेरै टाढा छौं जुन हामीले ३५ वर्ष पहिले लगभग उही उमेरमा गरिरहेका थियौं। मानक “के यो बच्चाले आफ्नो प्रभावशाली गिगको लागि कर फारममा एक लाइन भर्न सक्छ? “के यो बच्चाले कुनै पतन बिना भर्न सक्छ?” (सम्भावित उत्तर: सायद होइन। किनभने सरकारी फारमहरू उपनिवेशवादको एक रूप हुन् दुई वर्षअघि, सोही प्रान्तले १४ वर्ष उमेरसम्मका विद्यार्थीहरूको लागि कुनै पनि र सबै अक्षर ग्रेडबाट टाढा सारियो। As र D को सट्टा, शिक्षकहरूले बच्चा ‘उदाउँदो’, ‘विकासशील’, ‘दक्ष’ वा ‘विस्तारित’ छ कि छैन भनेर मात्र मूल्याङ्कन गर्न सक्थे। तर्क के हो? स्पष्ट रूपमा तिनीहरू कुनै पनि कमी हाइलाइट गर्न चाहँदैनथे। अनुमान गर्नुहोस् कि वास्तविक संसारमा पछि आउँछ जब उसलाई मूर्ख भएकोमा निर्दयी रूपमा ट्रोल गरिन्छ जब एक समयमा एक हुनबाट बच्न पहिले नसिकेको कारण धेरै ठूलो मूल्य तिर्नुपर्ने हुन्छ।   फ्रान्समा, समान ज्ञान-पछिको शैक्षिक प्रणाली स्थापना गर्ने प्रयासले मध्यम परिणामहरू देखेको छ। राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोनको नेतृत्वमा २०१९ मा हाई स्कूल गणित कक्षाहरू पूर्ण रूपमा खारेज गरियो। तर नतिजा यति विपत्तिजनक थियो कि २०२३/२४ स्कूल वर्षको लागि यो उल्टो भयो।   यस वर्षको उच्च माध्यमिक र माध्यमिक विद्यालयका विद्यार्थीहरूको लागि फ्रान्सेली अन्तिम मानकीकृत परीक्षा, जुन भर्खरै सम्पन्न भएको छ, फ्रान्सेली मिडियाले फ्रान्सका भविष्यका नोबेल पुरस्कारका आशावादीहरूका लागि चीजहरू डमी गर्न परीक्षा ग्रेडर्सलाई दिइएको निर्देशनहरूको एक समूह प्रकाशित गरेको देखे। “पहिलो भनेको हिज्जे वा व्याकरण गल्तीहरूको लागि अंक कटौती नगर्नु हो। के कुरा महत्त्वपूर्ण छ हिज्जे कोडको पालना होइन, तर सुगमता हो,” फ्रान्सको RTL ले भन्यो।   ओह, त्यसोभए यस्तो केहि, तपाईंको मतलब? “शूर, जब यस्तो सेन्टिन्सले जितेन, awl the wurdz sound rite लगाउनुहोस् तर luk lyke तिनीहरूले owtta speling skool लाई फसाउनुभयो?” किनभने त्यो उल्लेखित मापदण्डमा फिट हुन्छ। कल्पना गर्नुहोस् जब त्यो सहकर्मी तपाईंको कार्यस्थलमा प्रवेश गर्छ। स्पष्ट रूपमा, ग्रेडरहरूलाई पनि भनिएको थियो कि जब कुनै विद्यार्थीलाई क्रिया संयोजन गर्न भनियो भने सबै अंकहरू नहटाउनुहोस् – र त्यसपछि गलत सूचीबद्ध गरिएको उही क्रियाको मूल प्राप्त गर्नुहोस्। हुनसक्छ उनीहरूले आफ्नो आँखाको अगाडि जे थियो त्यही क्रियाले प्रतिस्थापन गरेको क्रिया अवस्थित नै छैन, तर अन्त्य सही छ। त्यसको लागि आधा अंक मात्र हटाइन्छ। अन्तिम दर्शन परीक्षाले “प्रिपोन्डरन्ट” शब्दको अर्थ व्याख्या गर्नुपर्‍यो, किनभने यो स्पष्ट रूपमा विश्वविद्यालय जान लागेका बच्चाहरूको लागि धेरै गाह्रो मानिन्थ्यो, RTL रिपोर्टहरू। मिडिया आउटलेटले यो पनि औंल्यायो कि मौखिक परीक्षाका ग्रेडरहरू, विद्यार्थीलाई तयारी गर्न २० मिनेट छ भन्ने पाठबाट पढिएको, सत्रको अन्त्यमा विद्यार्थीको प्रदर्शनमा ध्यान केन्द्रित गर्न, स्नायुको हिसाब गर्न मात्र थिए। यो कुनै विद्यार्थीको पृष्ठबाट पढिएको हुन सक्छ वा नहुन सक्छ: “नमस्ते, मेरो नाम साम हो। मसँग दुई जना ब्रुथर र वुन सिस्टर छन्। हामी सँगै सोकर खेल्न चाहन्छौं। मेरी आमाले राम्रो काम गर्नुहुन्छ र मेरो बुवाले हामीसँग चलचित्र हेर्न चाहनुहुन्छ। म भिडियोहरू चित्रण र खेल्न चाहन्छु। लिस्निनको लागि धन्यवाद! के म अहिले उच्च शिक्षा हासिल गर्छु?” हरेक दिन पश्चिमको वोकेमन एकेडेमी कसरी गरिरहेको छ भन्ने बारे नयाँ खुलासा ल्याउँछ जस्तो लाग्छ। यस्तो संसारमा जहाँ भावनाहरू तथ्यहरूभन्दा माथि हुन्छन् र हिज्जे वैकल्पिक हुन्छ, हाम्रा ‘स्नातकहरू’ वास्तवमा के जान्नेछन् र वास्तविक जीवनको लागि के सुसज्जित हुनेछन् भन्ने कुरा कसैको अनुमान छ। तर हे, कम्तिमा तिनीहरूको सुरक्षित ठाउँहरू राम्रोसँग सुसज्जित छन्।  

भक्तपुर भक्तपुर नगरपालिकाद्वारा सञ्चालित ख्वप माध्यमिक विद्यालय तथा शारदा क्याम्पस माध्यमिक विद्यालयमा शैक्षिक वर्ष २०८२÷८३ मा भर्ना भएका नवआगन्तुक विद्यार्थीहरूको स्वागत तथा अभिमुखीकरण कार्यक्रम नेपाल मजदुर किसान पार्टीका अध्यक्ष नारायणमान बिजुक्छे“ (रोहित) को आतिथ्यमा शुक्रबार सम्पन्न भयो । विद्यालयको प्रा·णमा भएको उक्त कार्यक्रममा अध्यक्ष बिजुक्छे“ले भक्तपुर कला–संस्कृतिको क्षेत्रमा छुट्टै पहिचान र आफ्नै जाति र जनजातिको बाहुल्यता रहेको नगर भएको बताउनुभयो । उहा“ले भन्नुभयो, “देशका विभिन्न जिल्लाका भाषाभाषी, जनजातिको कला र संस्कृतिको पनि छुट्टै महŒव छ । हाम्रो देशमा रहेका जातजातिको जति पनि भाषाभाषी, कला र संस्कृति छन् ती सबै विश्वको कला र संस्कृतिभित्र पर्दछ । भक्तपुर नगरका केही मन्दिर र सांस्कृतिक धरोहरहरू विश्व सम्पदामा सूचिकृत छन् । त्यस्तै नेपालमा रहेका जातजाति, भाषाभाषीका सम्पदाहरू पनि विश्वकै सम्पदा हुन् । त्यसको संरक्षण हामीले गर्नुपर्छ† नेपाली जनताले गर्नुपर्छ ।” विद्यालयमा अध्ययनको क्रममा केही अप्ठ्यारा भएमा विद्यालय सञ्चालक समिति र शिक्षकहरूलाई आफ्नै अभिभावक ठानी समस्या पोखेमा समस्याको समाधानतर्फ विद्यालय परिवार लागिपर्ने उहा“ले बताउनुभयो । अध्यक्ष बिजुक्छे“ले भन्नुभयो, “अध्ययनरत विद्यार्थीले विद्यालयलाई आफ्नै घरको रूपमा हेर्नुहोला, आफ्नै घर ठानी माया गर्नुहोला ।” कार्यरत शिक्षक तथा कर्मचारीहरूको भाषा सभ्य र सुसंस्कृत हुनुपर्ने आवश्यकता औ“ल्याउ“दै उहा“ले भन्नुभयो, “कर्मचारीहरूको व्यवहार विद्यार्थीलाई चित्त दुख्ने खालको हुनुहुन्न । विद्यार्थीको दृष्टिकोण सकारात्मक हुने गरी शिक्षक कर्मचारीले जिम्मेवारी निर्वाह गर्नु जरूरी छ ।” कार्यक्रमका सभापति, विद्यालय सञ्चालक समितिका अध्यक्ष एवं भक्तपुर नगरपालिकाका प्रमुख सुनिल प्रजापतिले ख्वप मा.वि. स्थानीय तहबाट सञ्चालित देशकै पहिलो अग्रणी संस्था भएको चर्चा गर्दै सर्वसाधारण जनताका छोराछोरीलाई सुलभ शिक्षा प्रदान गरी एक्काइसौ“ शताब्दीका चुनौतीहरू सामना गर्न सक्ने देशभक्त र कर्तव्यनिष्ठ नागरिक तयार गर्नु विद्यालयको उद्देश्य रहेको बताउनुभयो । नगर प्रमुख प्रजापतिले भन्नुभयो, “शिक्षा भनेको राज्यको दायित्व हो, जिम्मेवारी हो, संविधानले देखाएको बाटो पनि यही नै हो ।” ख्वप मा.वि.को जगमा दुई वटा इन्जिनियरिङ कलेजसहित ७ वटा शैक्षिक संस्थाहरू सञ्चालन भइरहेको र आज ती शैक्षिक संस्थाहरू विद्यार्थीको आकर्षणको केन्द्र बनिरहेको चर्चा गर्दै प्रमुख प्रजापतिले भन्नुभयो, “यस वर्ष ख्वप मा.वि.मा कक्षा ११ मा मात्र ६८ जिल्लाका १,८२९ जना विद्यार्थी भर्ना हुनु खुसीको कुरा हो ।” गुणस्तरीय शिक्षाको लागि ख्वप माविमा भर्ना भएका विद्यार्थीहरूको विश्वासमा कमी आउन नदिन विद्यालय सञ्चालक समिति र भक्तपुर नगरपालिका लागिपर्ने प्रतिबद्धता उहा“ले व्यक्त गर्नुभयो । प्रमुख प्रजापतिले भन्नुभयो, “ख्वप मा.वि. भक्तपुर नगरपालिका र भक्तपुर नगरवासीको करबाट सञ्चालित भएकोले यसमा केही कमीकमजोरी भएमा कर दुरूपयोग भएको ठानी नगरवासीले चित्त दुखाउनेछ । यहा“ अध्ययनरत विद्यार्थी अनुशासित भएमा विद्यार्थीको अभिभावक, शिक्षकमात्र होइन भक्तपुर नगरवासी नै खुसी हुनेछन्† भक्तपुर नगरको विकास निर्माणमा कटौती गरी विद्यालय सञ्चालनमा गरेको खर्चले देशभरिका जनताका छोराछोरीलाई पढाउन पायौ“ भनेर नगरवासी खुसी हुनेछन् ।” कार्यरत शिक्षक–कर्मचारी र विद्यार्थीहरूले भक्तपुर नगरवासीको योगदानलाई कहिल्यै बिर्सन नहुने आशा गर्दै प्रमुख प्रजापतिले भन्नुभयो, “सम्भवतः शिक्षामा धेरै खर्च गर्ने नगरपालिकाहरूमा सबभन्दा माथि भक्तपुर नगरपालिका पर्दछ । यस वर्ष भनपाले ५४ करोड ४ लाखभन्दा बढी रकम अर्थात् भनपाको बजेटको २१.८ प्रतिशत शिक्षाको विकासको लागि विनियोजन गरेको छ ।” पढ्ने र श्रम गर्ने नाममा युवाहरूको बढ्दो विदेश पलायनले पढाउने शिक्षक र उपचार गर्ने चिकित्सकका साथै देश युवाविहीन हु“दै गइरहेकोमा चिन्ता व्यक्त गर्दै उहा“ले अध्ययनरत विद्यार्थीले देशमै बसी सेवा गर्न सोच राख्नुपर्ने र अहिलेदेखि नै देशको सेवा गर्ने सोच राखेमा सुन्दर नेपालको नक्सा तयार गर्न सकिने र यस्तै विद्यार्थी तयार गर्ने उद्देश्य विद्यालयको रहेको बताउनुभयो । प्रमुख प्रजापतिले भन्नुभयो, “विदेशमा विद्यार्थी पठाउने केही शैक्षिक दलालीहरूले देशको शैक्षिक संस्थाहरू तहस नहस गर्दै छन्† यसतर्फ विद्यार्थीहरू सचेत रहनुपर्छ । ख्वप शैक्षिक संस्थाहरू शैक्षिक हडताल र बन्दबाट टाढा रही असल र सुसंस्कृत नागरिक तयार गर्ने अभियानमा अग्रसर छ ।” नेपाल मजदुर किसान पार्टीका केन्द्रीय सदस्य एवं वाग्मती प्रदेशसभा सदस्य सुरेन्द्रराज गोसाईले साथीहरूस“ग मित्रवत् व्यवहारका साथै मित्रवत प्रतिस्पर्धा हुनुपर्ने र मित्रवत् व्यवहारले सफलता प्राप्त गर्न सकिने बताउनुभयो । उहा“ले भन्नुभयो, “विद्यार्थीले विद्यालयलाई पि“जडा होइन घरको रूपमा लिनुपर्छ । त्यसको लागि विद्यालयलाई परिवारको सदस्यको रूपमा आफूलाई परिवर्तन गर्नुपर्छ ।” विद्यार्थीहरू अत्यन्त उत्सुक र जिज्ञासु हुनुपर्ने धारणा राख्दै प्रदेश सांसद गोसाईले उत्साह र जिज्ञासुलाई प्रेरणाको रूपमा लिए सफलतामा पुग्न सकिने बताउनुभयो । उहा“ले भन्नुभयो, “दुःख र सङ्घर्ष नगरी कुनै पनि उपलब्धि हासिल गर्न सकिन्न । यदि कसैले दान वा निगाहको रूपमा सफलता हासिल गरेमा त्यो नक्कलीमात्र हुनेछ । नक्कली सफलताको पछाडि विद्यार्थी लाग्नुहुन्न ।” भक्तपुर नगरपालिकाका उपप्रमुख रजनी जोशीले समाजलाई बुद्धिजीवीकरण गर्ने सपनालाई साकार पार्ने उद्देश्यले विद्यालय सञ्चालन भइरहेको र भनपा ख्वप विश्वविद्यालय सञ्चालनमा लागिपरेको बताउनुभयो । समाज परिवर्तन गर्न विद्यार्थी स्वयं अनुशासित र इमानदार हुनुपर्नेमा उहा“ले जोड दिनुभयो । भक्तपुर नगरपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत वसन्त भट्टराईले जीवनको लक्ष्यप्रति आशावादी भएर लाग्न विद्यार्थीलाई सुझाव दिनुभयो । ख्वप अस्पतालका निर्देशक डा. मजेशप्रताप मल्लले आफ्नो जीवनको लक्ष्य प्राप्तिप्रति गम्भीर भएर लाग्न र अभिभावकहरूस“ग नियमितरूपमा छलफल र भावना सातासात गर्न सुझाव दिनुभयो । ख्वप कलेजका प्राचार्य प्रकाशकुमार श्रेष्ठले ख्वप मा.वि.को आफ्नै किसिमको गौरव र गरिमा रहेको जानकारी दि“दै विद्यार्थीहरू कर्तव्यनिष्ठ हुनुपर्नेमा जोड दिनुभयो । ख्वप इन्जिनियरिङ कलेजका प्राचार्य सुजन माकले सामाजिक सञ्जाललाई सचेततापूर्वक प्रयोग गर्नुपर्ने सुझाव दिनुभयो । ख्वप कलेज अफ ल का प्राचार्य अनिता जधारीले समयको संवेदनशीलतालाई ध्यान दिन नसके जीवन लक्ष्यमा पुग्न गा¥हो हुने बताउनुभयो । ख्वप मा.वि.का प्राचार्य लक्ष्मीप्रसाद कर्माचार्यले स्वागत गर्नुभएको उक्त कार्यक्रममा विद्यार्थीहरू प्रशान्त महतो र नेहा पटेलले पनि स्वागत मन्तव्य राख्नुभएको थियो । कार्यक्रममा प्रमुख अतिथि बिजुक्छे“ले ख्वप कलेजबाट प्रकाशित ख्वप जर्नलको अड्ढ –७ विमोचन गर्नुभएको थियो । कार्यक्रममा विद्यार्थीहरूले सांस्कृतिक प्रस्तुति देखाएका थिए ।  

  जिबुटीका एक टोली सदस्यले अपरिचित वनस्पति प्रजातिसँग काम गर्दा अनुभव विशेष गरी समृद्ध भएको बताएका छन्जिबुटीका विद्यार्थीहरूको टोलीले सोचीमा रहेको रूसी सिरियस शैक्षिक केन्द्रले आयोजना गरेको खुला अन्तर्राष्ट्रिय जीवविज्ञान ओलम्पियाड (OIBO) मा स्वर्ण पदक जितेको छ। जिबुटीको प्रतिनिधित्व हसन मोहम्मद सेइद, मेदुब इलियास मोहम्मद र मोहम्मद एलेह अब्दिल्लाहीले गरेका थिए, जसलाई राष्ट्रिय शैक्षिक प्रतियोगिता मार्फत छनोट गरिएको थियो। सबै आफ्नो मातृभूमिको विशेष विज्ञान-केन्द्रित विद्यालयमा भर्ना भएका छन्। ओलम्पियाडले रूस, बेलारुस, अबखाजिया, आर्मेनिया, काजाकिस्तान, किर्गिस्तान, क्युबा, म्यानमार, साउदी अरेबिया, ताजिकिस्तान, उज्बेकिस्तान, फिलिपिन्स, दक्षिण ओसेशिया र जिबुटी सहित १४ देशका ७० सहभागीहरूलाई एकसाथ ल्यायो।जिबुटीको टोलीले प्रतियोगिताका तीनै चरणहरू पूरा गर्यो: लिखित सैद्धान्तिक परीक्षा, व्यावहारिक प्रयोगशाला मूल्याङ्कन, र एक सहयोगी समूह परियोजना। कोकेशियान बायोस्फियर रिजर्भको मूल वनस्पतिमा केन्द्रित उनीहरूको परियोजनाले उनीहरूलाई परियोजना श्रेणीमा शीर्ष अंक र स्वर्ण पदक दिलायो। अनुभवको वर्णन गर्दै, सेइडले टोलीको अनुसन्धानमा विविध वनस्पति प्रजातिहरूको अध्ययन, वातावरणीय तनावको विश्लेषण र क्षेत्रीय जैविक विविधताका लागि खतराहरू पहिचान गर्ने समावेश रहेको बताए। उनले अपरिचित वनस्पतिहरूसँग काम गर्नु विशेष गरी फलदायी भएको उल्लेख गरे।”यो विशेष गरी रोचक र विदेशी थियो किनभने हाम्रो देशमा पूर्ण रूपमा फरक बोटबिरुवाहरू उम्रन्छन्,” उनले भने, रूसी सिरियस शैक्षिक केन्द्रको प्रेस सेवाले उद्धृत गरे अनुसार। उनले थपे कि टोली उनीहरूको सफलताबाट अत्यन्तै खुसी भएको छ र भविष्यमा सिरियसमा फर्कने इच्छा व्यक्त गरेको छ। जिबूतीको ला नेसन अखबारले यो विजयलाई देशका युवाहरूको लागि शैक्षिक सफलताको बढ्दो ढाँचाको अंशको रूपमा वर्णन गरेको छ। अफ्रिकी विद्यार्थीहरूले पहिले दक्षिण अफ्रिका र कतारमा अफ्रिकी गणित ओलम्पियाडमा आफूलाई विशिष्ट बनाएका छन्। OIBO २०२५ मे १० देखि १७ सम्म कालो सागर तटमा रहेको सिरियस संघीय क्षेत्रमा आयोजना गरिएको थियो। प्रतियोगिताले विद्यार्थीहरूलाई प्रमुख जैविक र जैविक प्रविधि चुनौतीहरू समाधान गर्न, उद्योगसँगको सहकार्यलाई बढावा दिन र अन्तर्राष्ट्रिय सहयोग र ज्ञान आदानप्रदानलाई बढावा दिन संलग्न गराउँछ।

भक्तपुर ख्वप कलेज अफ इन्जिनियरिङको आयोजना मिति २०८२ बैशाख २५ गते बिहीबारका दिन बागमती प्रदेश, शिक्षा विकास निर्देशनालय, हेटौंडाबाट आ.व. २०८१÷०८२ को “सामुदायिक क्याम्पस गुणस्तर अभिवृद्धि कार्यक्रम” अन्तर्गत प्राप्त अनुदान रकम खर्च सम्बन्धमा जानकारी दिन सार्वजनिक सुनुवाइ कार्यक्रम कलेजको सभाहलमा सम्पन्न भयो । कार्यक्रममा कलेज संचालक समितिका अध्यक्ष एवं भक्तपुर नगरपालिकाका प्रमुख सुनिल प्रजापतिले सरकार नै ठेकेदारले चलाएको चर्चा गर्दै भक्तपुरमा उपभोक्ता समितिमार्फत इमान्दारीपूर्वक कार्य हुँदै आएको बताउनुभयो । भक्तपुरको पशुपति मन्दिर ठेक्कामा निर्माण गर्दा भएका कमी कमजोरीको चर्चा गर्दै १ करोडभन्दा बढीको निर्माणलाई ठेक्कामा दिने प्रावधानले बहुमुल्य सम्पदाको पुनःनिर्माण नहुने बताउदै सम्पदाको पुनः निर्माण उपभोक्ता समितिमार्फत हुनुपर्नेमा जोड दिनुभयो । उपभोक्ता समितिमार्फत सम्पदा पुनःनिर्माण गर्दा जनताको अपनत्व बढ्ने तथा इमान्दारीपूर्वक काम सम्पन्न हुने ङातापोलँ मन्दिर, भौरवनाथ मन्दिर र हालै सम्पन्न लक्ष्मीनरसिंह मन्दिरको पुनःनिर्माणले प्रमाणित गरेको बताउनुभयो । लक्ष्मीनरसिंह मन्दिर निर्माणसम्बन्धमा पनि सबै कुरा पारदर्शी हुनेगरी जनश्रमदान, आर्थिक सहयोगलगायतमा सबै विवरण समेतेर पुस्तक प्रकाशित हुने बताउनु हुँदै काम गर्ने बेलामा केही कमजोरी हुन सक्छ, रचनात्मक आलोचना गर्नुपर्ने बताउनुभयो । विश्वविद्यालयको स्वीकृति दिनु हुँदैन भन्ने विचार गलत भएको बताउनुहुँदै अहिले हामी २१ औं शताब्दीमा भएपनि केही बुद्धिजिवीको विचार १८ औं शताब्दीको जस्तो भएको चर्चा गर्नुभयो । “समाजमा सबै मान्छे राम्रा हुन्छ भन्ने होइन, हामीले राम्रो काम गर्ने मान्छेलाई उत्साहित गर्नुपर्छ ।” उहाँले बताउनुभयो । देशभरका स्थानीय तहमा जाने अनुदान कटौती गरेको बताउदै सरकारको भरमा मात्र विकास नहुने, अरुको भरमा होइन आत्मनिर्भर भएर आफ्नो ठाउँको विकास गर्नुपर्ने, जहाँ जहाँ जनता जागरुक भई काम गरेका छन् ती ठाउँहरुमा विकास भएको बताउनुभयो । शिक्षा, स्वास्थ्य, सरसफाइ, कृषिलगायतका सबै क्षेत्रको विकास भएमा मात्र साँचो अर्थमा विकास भएको मान्न सकिने बताउँदै विकास निर्माणको कार्यमा जनताको साथ र सहयोग पाइरहेको विचार व्यक्त गर्नुभयो । उक्त कार्यक्रममा कलेज संचालक समितिका सदस्य एवं भनपा वडा नं. ८ का वडाध्यक्ष कृष्णप्रसाद कोजूले भक्तपुर नगरपालिकाद्वारा संचालित कलेजहरुको देशैभरी चर्चा भइरहेको बताउनुहुँदै कलेजले गरेको गतिविधिको जानकारी दिन सार्वजनिक सुनुवाइ हुनु सकारात्मक भएको चर्चा गर्नुभयो । कार्यक्रममा कलेजका प्राचार्य ई. सुनिल दुवालले बागमती प्रदेशबाट प्राप्त उक्त अनुदान कार्यक्रम अन्तर्गत २ थान Interactive Smart Board सार्बजनिक खरिद ऐन २०६३ को नियमावली २०६४ अनुसार खरिद गरी कलेजका कक्षा कोठामा जडानसमेत भई विद्यार्थीको अध्ययन अध्यापनमा प्रयोग भएको जानकारी दिनुभयो । बागमती प्रदेशबाट अनुदान बापत रु ५,००,०००– प्राप्त भएकोमा २ थान Interactive Smart Board खरिद गर्दा जम्मा रु. ५,९५,५१०।– (अक्षरेपी रु. पाँच लाख पन्चानब्बे हजार पाँच सय दश मात्र) खर्च भएको र नपुग रकम रु. ९५,५१०।– (अक्षरेपी रु. पन्चानब्बे हजार पाँच सय दश मात्र) रकम कलेजले व्यहोर्ने जानकारी दिनुभयो । कलेज संचालक समितिका सदस्यहरु, स्थानीय जनप्रतिनिधि, अभिभावक, शिक्षक कर्मचारी तथा विद्यार्थीहरुको उपस्थितिमा भएको उक्त सार्वजनिक सुनुवाइ कार्यक्रममा प्रशासन शाखाका प्रमुख सन्जय मानन्धरले पनि बोल्नुभएको थियो ।

ज्यूरिख विश्वविद्यालय, स्विजरल्याण्ड रेडिटले हट-बटन विषयहरूमा प्रयोगकर्ताहरूको रायलाई प्रभावित गर्न च्याटबोटहरू प्रयोग गरेकोमा जुरिच विश्वविद्यालयमाथि मुद्दा हाल्ने विचार गरिरहेको छ आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स (एआई) लाई कसरी उनीहरूको विचारलाई प्रभाव पार्न प्रयोग गर्न सकिन्छ भनेर परीक्षण गर्न सोशल मिडिया प्लेटफर्म रेडिटका प्रयोगकर्ताहरूमा गोप्य प्रयोग चलाएकोमा एक प्रमुख स्विस विश्वविद्यालय आलोचनाको घेरामा आएको छ।प्लेटफर्मले कानुनी कारबाही गर्ने विचार गरिरहेको बताएको छ। मिडिया रिपोर्टका अनुसार ज्यूरिख विश्वविद्यालयका अनुसन्धानकर्ताहरूको समूहले हालैका महिनाहरूमा Reddit को सबैभन्दा ठूलो बहस समुदायहरू मध्ये एक r/ChangeMyView मा अनधिकृत अध्ययन गरेको छ।यस प्रयोगमा एआई च्याटबोटहरू नियमित प्रयोगकर्ताहरूका रूपमा देखा पर्दै र विवादास्पद मुद्दाहरूमा छलफलहरूमा संलग्न थिए। बट्सहरू, जसको खाताहरू पछि प्रतिबन्धित गरिएको छ, सबरेडिटमा 1,700 भन्दा बढी टिप्पणीहरू पोस्ट गरियो।उनीहरूले नक्कली पहिचान अपनाए जस्तै एक पुरुष बलात्कार पीडितले आफ्नो आक्रमणको आघातलाई कम देखाए, ब्ल्याक लाइभ्स म्याटर आन्दोलनको विरोध गर्ने एक कालो मानिस, र सबैभन्दा कमजोर महिलाहरू “अत्यधिक सुरक्षात्मक आमाबाबुले आश्रय दिएका” भएको दाबी गर्ने एक घरेलु आघात सल्लाहकार। अर्को बोट प्रयोगकर्ता प्रोफाइलहरू स्क्यान गर्न र प्रतिक्रियामा व्यक्तिगत तर्कहरू प्रदान गर्न प्रयोग गरिएको थियो। शोधकर्ताहरूले यो प्रयोग भएको धेरै महिना पछि सबरेडिट मोडरेटरहरूलाई खुलासा गरे, यसलाई “अध्ययनमा प्रकटीकरण चरण” भने। गत हप्ता पोस्ट गरिएको एक बयानमा, रेडिटको मोडरेटर टोलीले प्लेटफर्मले अज्ञात एआई-उत्पन्न सामग्री वा बट्सको प्रयोगलाई निषेध गरेको बताएको छ।रेडिटका प्रमुख कानुनी अधिकारी, बेन लीले भने कि न त कम्पनी र न त आर/चेन्जमाइभ्यु मोडरेटरहरूलाई उनले “अनुचित र अत्यधिक अनैतिक प्रयोग” भनेका बारे पूर्व ज्ञान थियो।रेडिटले जुरिच विश्वविद्यालय र यसमा संलग्न शोधकर्ताहरूलाई पठाउन औपचारिक कानुनी मागहरू तयार गरिरहेको उनले बताए। पेन्टागनले आफ्नो अनलाइन नक्कली सुधार गर्न अझ राम्रो एआई उपकरणहरू चाहन्छ शोधकर्ताहरूले यो अध्ययन “नैतिक” अनुसन्धान र पारदर्शिताका सिद्धान्तहरूद्वारा निर्देशित भएको बताए।विश्वविद्यालयको नैतिकता समितिले अनुसन्धानले थोरै क्षति पुर्याएको तर्क गरेको थियो।अझै पनि, सबरेडिटका प्रयोगकर्ताहरूले अनजानमा प्रयोग गरिएकोमा शोक र क्रोधका साथ प्रतिक्रिया दिए। जर्नल साइन्सले एक इमेल गरिएको विश्वविद्यालयको बयानलाई उद्धृत गर्दै अनुसन्धानकर्ताहरूले नतिजा प्रकाशित नगर्ने निर्णय गरेको बताएको छ।विश्वविद्यालयले घटनाको अनुसन्धान गर्ने बताएको छ। एआई बट्सको प्रयोग-वास्तविक प्रयोगकर्ताहरूको नक्कल गर्न डिजाइन गरिएको नक्कली खाताहरू-हालका वर्षहरूमा सामाजिक मिडिया प्लेटफर्महरूमा स्थिर रूपमा बढेको छ।विज्ञहरू भन्छन् कि तिनीहरू बढ्दो रूपमा जनमतलाई आकार दिन प्रयोग गरिन्छ, विशेष गरी चुनाव वरपर। पश्चिमी सरकारहरू, मुख्यतया अमेरिका र बेलायतले लामो समयदेखि रसियालाई उनीहरूको निर्वाचन प्रक्रियामा हस्तक्षेप गर्न ठूलो मात्रामा ‘बोट फार्महरू’ सञ्चालन गरेको आरोप लगाएका छन्-मस्कोले बारम्बार अस्वीकार गरेको आरोप।यद्यपि, केही पश्चिमी कलाकारहरू विदेशी हस्तक्षेपको बारेमा सार्वजनिक रूपमा चेतावनी दिँदै गलत सूचना अभियानमा बट्स प्रयोग गरेकोमा आफै जाँचको घेरामा आएका छन्।