के हो बोधिचित्त ?
परिचयः
नेपालको काभ्रेपलाञ्चोक जिल्लाको तिमाल क्षेत्रमा उत्पति भएको, झट्ट हेर्दा बयरकै एक प्रजाति भित्र पर्ने, स्थानीय वनस्पति हो वोधिचित्त ।
यो वनस्पति नेपालमा बाहेक संसारका कुनै ठाउंमा पनि पाईदैन । बुद्ध धर्मावलम्बिहरुका अनुसार बोधिचित्त विरुवा आठौं शताब्दी तिर गुरु पद्म सम्भम (गुरु रेम्पो छे) लुम्बिनीबाट तिब्बत फर्किने बेलामा तिमालमा तपस्या गरि जान लाग्दा तिमाल क्षेत्रमा रोपेको र स्थानीयलाई चिनाएको किम्बदन्ति रहेको छ ।
बुद्ध चित्त माला, जसलाई बोधि माला वा बोधिचित्त माला पनि भनिन्छ, नेपालको मूल निवासी बिरुवा जिजिफस बुधेन्सिस रूखको बिउबाट बनेको प्रार्थना माला हो।यी बिउहरू, जब पालिश र स्ट्रङ गरिन्छ, बौद्धहरूद्वारा ध्यान, मन्त्र पठन, र करुणाको व्रतको सम्झनाको रूपमा प्रयोग गरिन्छ।मालामा सामान्यतया 108 वटा मोतीहरू हुन्छन्, जसको बिचमा ठुलो गुरुको मोती हुन्छ।
यहाँ एक अधिक विस्तृत नजर छः
बोधिचित्त
खेती प्रविधिः
- नेपालको तराई देखि २२०० मिटरको उचाइसम्म पारीलो, सेप नलाग्ने, पानी नजम्ने जुनसुकै जमीनमा यसको खेती गर्न सकिन्छ ।
- यसको बिरुवा रोपेको २ देखी ३ वर्षमा फल दिन थाल्दछ । कुनै कुनै बिरुवामा बर्षमा दुई पटक पनि फल फल्न सक्छ ।
- यसको वयस्क बिरुवामा २०० केजी सम्म फल फलेको पाईएको छ । २० देखि २५ फिट अग्लो झाडी भएको हुने र एक पटक रोपेपछि पचास वर्ष भन्दा बढी समयसम्म फल फलिरहन्छ ।
लगाउने विधि :
२ फीट गहिरो तथा २ फिट गोलाइको खाडल खनेर मल र माटोको मिश्रण राख्ने । त्यसपछि विरुवालाई रोप्ने र आवश्यकता अनुसार सिचाँइ दिने । हिउदको समयमा पानीको राम्रो व्यवस्थापन गर्न सकिन्छ भने हिउदमा पनि राम्रोसंग यसलाई लगाउन सकिन्छ । स्याहार सुसार राम्रो संग गरेर एक पटक हुर्काएको विरुवालाई हुर्किसकेपछि त्यति धेरै हेरचाह गरिरहन पर्दैन ।
किराको लागि
Double killer (emamectin benzoate 10 + indoxacarb 8) प्रयोग गर्न सकिन्छ
फुल र फल झर्ने समस्याको लागि
Super force (Auxin +Cytokins)प्रयोग गर्न सकिन्छ
फल राम्रो र चम्किलो धेरै फलाउन
Nakkhuplex 0.0.50 + Nakkhuplex 20.20.20
फल असिनाबाट बचाउन
Hailstorm Net प्रयोग गर्न सकिन्छ
यसबाट कति कमाउन सकिन्छ ?
व्यापारः
एकै रुखको फलबाट २ लाख देखि ५० लाखसम्म आम्दानी हुने हुंदा यसको खेतिगर्ने किसान र ब्यापार गर्ने व्यक्तिहरुको संख्या दिन प्रतिदिन बढिरहेको छ । यसरी बढेको व्यापारका कारण काभ्रे र रामेछाप क्षेत्रका किसानहरुको आय र जीवनस्तर धेरै उच्च भएको छ । काभ्रेको तिमाल क्षेत्रमा मात्र वार्षिक करिब २ अरबभन्दा बढीको कारोबार हुन्छ ।
उत्पत्तिः
जिजिफस बुधेन्सिस रूख, जसबाट बिउ काटिन्छ, नेपालमा पाइन्छ र बौद्धहरूले यसलाई पवित्र मान्छन्।
प्रतीकात्मकताः
बोधिबीज माला बुद्धको हृदय (चित्त) सँग सम्बन्धित छ, जागरण र करुणाको प्रतीक हो।108 वटा मोतीहरूले 108 वटा दुःखहरू वा अशुद्धताहरू प्रतिनिधित्व गर्ने विश्वास गरिन्छ जसले ज्ञानमा बाधा पुर्याउँछ।
प्रयोग गर्नुहोस्ः
माला मन्त्र पठन, ध्यान, र यी अभ्यासहरूमा पुनरावृत्तिहरू गणना गर्न दृश्य सहायताको रूपमा प्रयोग गरिन्छ।
निर्माणः
माला सामान्यतया समान आकार र रङको 108 वटा बिउबाट बनाइन्छ, जसको बिचमा गुरुको मणिको साथ टाँसिएको हुन्छ।
मुखी ढाँचाहरूः
केही बोधि बिउहरूको सतहमा अद्वितीय ढाँचा वा अनुहारहरू हुन्छन्, जसलाई मुखी ढाँचा भनिन्छ, जुन दुई देखि छ मुखीसम्म भिन्न हुन सक्छ।
सांस्कृतिक महत्वः
बोधिमाला नेपाल, चीन, तिब्बत, भारत र अन्य बौद्ध देशहरूमा व्यापक रूपमा प्रयोग गरिन्छ।
मूल्यः
बोधि मोतीको मूल्य आकार, गुणस्तर र मुखी ढाँचाको उपस्थिति जस्ता कारकहरूमा निर्भर गर्दै भिन्न हुन सक्छ।
