विद्यालय

  प्रथम शिक्षाको भावनात्मक उल्कापिण्डले शैक्षिक उत्कृष्टतालाई समाप्त पारेको छ।दशकौंसम्म ग्रेड स्कूलमा पाइला नराख्ने व्यक्तिको रूपमा, जब म मेरो पूर्व क्यानेडियन हाई स्कूलमा शिल्प मेलाको लागि गएँ, मलाई थाहा थियो कि केहि गलत छ। “वर्षौंदेखि शिक्षा र खेलकुदका सबै शीर्ष उपलब्धि हासिल गर्नेहरूका एट्रियमका भित्ताहरूमा भएका सबै तस्बिरहरू कहाँ गए?” मैले सोचें, मेरो ९० को दशकको प्रारम्भिक शैलीको कपाल शैलीमा हाँस्न चाहन्थे। थाहा भयो कि तिनीहरू हटाइएका थिए, सायद त्यही समयमा जब इन्द्रेणी र आदिवासी झण्डा क्यानाडाको राष्ट्रिय झण्डाको छेउमा उडाइएका थिए। पहिले भित्ताहरूमा सजाइएका उच्च उपलब्धि हासिल गर्नेहरूलाई सफल सामूहिक सहयोगको प्रमाणले प्रतिस्थापन गरिएको थियो। टोलीहरू महत्त्वपूर्ण देखिन्थे, जबकि व्यक्तिगत सफलतालाई बक्समा राखेर सार्वजनिक दृष्टिकोणबाट टाढा लगिएको थियो। स्वर्गले नहोस् तिनीहरूको अस्तित्वले कसैलाई पनि आफ्नो बारेमा नराम्रो महसुस गराउँछ। व्यक्तिगत रूपमा, म ती अनुहारहरू हेर्न मन पराउँथे। तिनीहरू सानो शहरमा हुर्केका र बाहिर महान कामहरू गर्न चाहने व्यक्तिको लागि प्रेरणादायी थिए। “हामी उत्कृष्टताको खोजी गर्छौं” स्कूलको लामो समयदेखिको आदर्श वाक्य थियो। तर अब, भित्तामा, एक विद्यार्थी सर्वेक्षणको परिणाम थियो जुन देखाइएको थियो कि ७५% विद्यार्थीहरूले शौचालय प्रयोग गर्न पनि “असहज” महसुस गरे। कसैले सोच्न सक्छ कि उत्कृष्टताको खोजीमा पहिलो चरणमा शौचालय स्टलहरूमा जे भए पनि निपुणता समावेश हुनेछ। सहभागिता ट्रफी पुस्ताले अब सधैं आफ्नो वरिपरि बबलको रूपमा पोर्टेबल सुरक्षित ठाउँ हुनुपर्छ। सबै कुरालाई सम्भावित खतराको रूपमा हेरिन्छ – विशेष गरी उत्कृष्टताको मापदण्डहरू। जसले क्यानडाको बायाँ तटमा रहेको ब्रिटिश कोलम्बियाको सम्पूर्ण प्रान्तले गणित, भौतिक विज्ञान, रसायन विज्ञान र भाषाहरू जस्ता विषयहरूमा मानकीकृत परीक्षणहरू किन छोड्यो भनेर व्याख्या गर्नेछ – जसले सम्पूर्ण प्रान्तका सबै विद्यार्थीहरू बीच श्रेणीकरण र तुलनाको एक रूपलाई अनुमति दियो – केवल दुई प्रकारका परीक्षणहरूको पक्षमा: सामान्य साक्षरता र संख्यात्मकता।   उदाहरणका लागि, अन्तिम हाई स्कूल वर्षको साक्षरता परीक्षणको नमुनामा ‘द इन्कन्भेनिएन्ट इन्डियन’ बाट एउटा अंश प्रस्तुत गरिएको छ, जसले अन्वेषक क्रिस्टोफर कोलम्बसको योगदानलाई अतिरंजित गरिएको सुझाव दिन्छ, र सोध्छ, “कुन प्रकारको पत्रिकाले क्यारिबियनमा कोलम्बसको अवतरणको यो विवरण प्रस्तुत गर्ने सम्भावना धेरै हुन्छ?” विवरण: “र सबै घमाइलो मौसम, बलौटे समुद्र तटहरू, नीला लगुनहरू बिर्सनु हुँदैन…” सम्भावित बहु-विकल्पीय प्रतिक्रियाहरू? “इतिहासको इतिहास,” “व्यापारिक उद्यमहरू,” “यात्रा संसार,” वा “राम्रोसँग बाँच्ने।” त्यसोभए के तिनीहरूले अर्को निबन्धमा शेक्सपियरको क्लासिक्सको व्याख्या गर्नेछन्, वा गर्दैनन्?   अर्को प्रश्न: “कुन आविष्कारले कारखानाका कामदारहरूको लागि चिन्ताको विषय बन्ने सम्भावना बढी हुन्छ?” विकल्पहरू: “मानिसहरूलाई प्रतिस्थापन गर्दै जनरल मोटर्समा काम गर्न गएको युनिमेट औद्योगिक रोबोट,” एमआईटीको किस्मेट भावनात्मक रूपमा बुद्धिमान रोबोट, घरमा तपाईंको भुइँ सफा गर्ने रुम्बा, वा अमेजनको भर्चुअल सहायक एलेक्सा। ओह, त्यो गाह्रो छ! सात वर्षको बच्चाको लागि, सायद। तर पक्कै पनि अर्को वर्ष विश्वविद्यालय जाने कसैको लागि होइन, कसैले आशा गर्नेछ।   पाठ्यक्रममा दुई वर्ष पहिलेको नमुना परीक्षण, संख्यात्मक मूल्याङ्कनले यस्ता प्रश्नहरू सोध्छ, “यो [माछा] पासोको आकार मानिसहरूले समात्न खोजिरहेका माछाको आकार र प्रजातिमा निर्भर गर्दछ … शंकु आकारको माछा पासो डिजाइन गर्न निम्न मध्ये कुन कारक सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण हुनेछ?” उत्तर विकल्पहरू मध्ये एक: “नदीमा माछाको आकार।” हामी निश्चित रूपमा गणितीय प्रमाणहरूबाट धेरै टाढा छौं जुन हामीले ३५ वर्ष पहिले लगभग उही उमेरमा गरिरहेका थियौं। मानक “के यो बच्चाले आफ्नो प्रभावशाली गिगको लागि कर फारममा एक लाइन भर्न सक्छ? “के यो बच्चाले कुनै पतन बिना भर्न सक्छ?” (सम्भावित उत्तर: सायद होइन। किनभने सरकारी फारमहरू उपनिवेशवादको एक रूप हुन् दुई वर्षअघि, सोही प्रान्तले १४ वर्ष उमेरसम्मका विद्यार्थीहरूको लागि कुनै पनि र सबै अक्षर ग्रेडबाट टाढा सारियो। As र D को सट्टा, शिक्षकहरूले बच्चा ‘उदाउँदो’, ‘विकासशील’, ‘दक्ष’ वा ‘विस्तारित’ छ कि छैन भनेर मात्र मूल्याङ्कन गर्न सक्थे। तर्क के हो? स्पष्ट रूपमा तिनीहरू कुनै पनि कमी हाइलाइट गर्न चाहँदैनथे। अनुमान गर्नुहोस् कि वास्तविक संसारमा पछि आउँछ जब उसलाई मूर्ख भएकोमा निर्दयी रूपमा ट्रोल गरिन्छ जब एक समयमा एक हुनबाट बच्न पहिले नसिकेको कारण धेरै ठूलो मूल्य तिर्नुपर्ने हुन्छ।   फ्रान्समा, समान ज्ञान-पछिको शैक्षिक प्रणाली स्थापना गर्ने प्रयासले मध्यम परिणामहरू देखेको छ। राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोनको नेतृत्वमा २०१९ मा हाई स्कूल गणित कक्षाहरू पूर्ण रूपमा खारेज गरियो। तर नतिजा यति विपत्तिजनक थियो कि २०२३/२४ स्कूल वर्षको लागि यो उल्टो भयो।   यस वर्षको उच्च माध्यमिक र माध्यमिक विद्यालयका विद्यार्थीहरूको लागि फ्रान्सेली अन्तिम मानकीकृत परीक्षा, जुन भर्खरै सम्पन्न भएको छ, फ्रान्सेली मिडियाले फ्रान्सका भविष्यका नोबेल पुरस्कारका आशावादीहरूका लागि चीजहरू डमी गर्न परीक्षा ग्रेडर्सलाई दिइएको निर्देशनहरूको एक समूह प्रकाशित गरेको देखे। “पहिलो भनेको हिज्जे वा व्याकरण गल्तीहरूको लागि अंक कटौती नगर्नु हो। के कुरा महत्त्वपूर्ण छ हिज्जे कोडको पालना होइन, तर सुगमता हो,” फ्रान्सको RTL ले भन्यो।   ओह, त्यसोभए यस्तो केहि, तपाईंको मतलब? “शूर, जब यस्तो सेन्टिन्सले जितेन, awl the wurdz sound rite लगाउनुहोस् तर luk lyke तिनीहरूले owtta speling skool लाई फसाउनुभयो?” किनभने त्यो उल्लेखित मापदण्डमा फिट हुन्छ। कल्पना गर्नुहोस् जब त्यो सहकर्मी तपाईंको कार्यस्थलमा प्रवेश गर्छ। स्पष्ट रूपमा, ग्रेडरहरूलाई पनि भनिएको थियो कि जब कुनै विद्यार्थीलाई क्रिया संयोजन गर्न भनियो भने सबै अंकहरू नहटाउनुहोस् – र त्यसपछि गलत सूचीबद्ध गरिएको उही क्रियाको मूल प्राप्त गर्नुहोस्। हुनसक्छ उनीहरूले आफ्नो आँखाको अगाडि जे थियो त्यही क्रियाले प्रतिस्थापन गरेको क्रिया अवस्थित नै छैन, तर अन्त्य सही छ। त्यसको लागि आधा अंक मात्र हटाइन्छ। अन्तिम दर्शन परीक्षाले “प्रिपोन्डरन्ट” शब्दको अर्थ व्याख्या गर्नुपर्‍यो, किनभने यो स्पष्ट रूपमा विश्वविद्यालय जान लागेका बच्चाहरूको लागि धेरै गाह्रो मानिन्थ्यो, RTL रिपोर्टहरू। मिडिया आउटलेटले यो पनि औंल्यायो कि मौखिक परीक्षाका ग्रेडरहरू, विद्यार्थीलाई तयारी गर्न २० मिनेट छ भन्ने पाठबाट पढिएको, सत्रको अन्त्यमा विद्यार्थीको प्रदर्शनमा ध्यान केन्द्रित गर्न, स्नायुको हिसाब गर्न मात्र थिए। यो कुनै विद्यार्थीको पृष्ठबाट पढिएको हुन सक्छ वा नहुन सक्छ: “नमस्ते, मेरो नाम साम हो। मसँग दुई जना ब्रुथर र वुन सिस्टर छन्। हामी सँगै सोकर खेल्न चाहन्छौं। मेरी आमाले राम्रो काम गर्नुहुन्छ र मेरो बुवाले हामीसँग चलचित्र हेर्न चाहनुहुन्छ। म भिडियोहरू चित्रण र खेल्न चाहन्छु। लिस्निनको लागि धन्यवाद! के म अहिले उच्च शिक्षा हासिल गर्छु?” हरेक दिन पश्चिमको वोकेमन एकेडेमी कसरी गरिरहेको छ भन्ने बारे नयाँ खुलासा ल्याउँछ जस्तो लाग्छ। यस्तो संसारमा जहाँ भावनाहरू तथ्यहरूभन्दा माथि हुन्छन् र हिज्जे वैकल्पिक हुन्छ, हाम्रा ‘स्नातकहरू’ वास्तवमा के जान्नेछन् र वास्तविक जीवनको लागि के सुसज्जित हुनेछन् भन्ने कुरा कसैको अनुमान छ। तर हे, कम्तिमा तिनीहरूको सुरक्षित ठाउँहरू राम्रोसँग सुसज्जित छन्।  

भक्तपुर भक्तपुर नगरपालिकाका प्रमुख सुनिल प्रजापतिसँग बासु माध्यमिक विद्यालय कक्षा ८ ख्वपको पहिचान विषय अध्ययनरत विद्यार्थीहरुको भेटघाट तथा अन्तरक्रिया कार्यक्रम सम्पन्न भयो । कार्यक्रममा नगर प्रमुख प्रजापतिले भक्तपुर नपाले स्थानीय पाठ्यक्रम निर्माण गर्नुको उद्देश्यमाथि प्रकाश पार्दै भक्तपुरको भाषा, लिपि, सम्पदा, भूगोल, राजनीति आदिबारे विद्यार्थीहरुलाई सानै देखि अध्ययन गराएर अरूसँग नभएको ज्ञान प्रदान गर्ने उद्देश्यले पाठ्यक्रम निर्माण गरेको बताउनुभयो । विद्यार्थीहरुलाई आफ्नो शैक्षिक जग मजबुत बनाउन आफूले रोजेको विषयमा ध्यान केन्द्रित भएर अध्ययन गर्न प्रेरित गर्दै उहाँले घोकन्त्ते शिक्षालाई निरुत्साहित गर्दै लानुपर्ने बताउनुभयो । आफू अध्ययनरत विद्यालय र शिक्षकप्रति जहिल्यै सम्मानभाव राख्नुपर्ने बताउँदै उहाँले विद्यार्थीहरुलाई किताबी ज्ञानसँगसँगै व्यवहारिक ज्ञान हासिल गर्न अनुरोध गर्नुभयो । भक्तपुर नपाले देकोचामा अरनिको सभाभवन निर्माण कार्य अगाडि बढाइरहेको बताउँदै उहाँले विद्यार्थीको कल्पनाशीलताले नयाँ नयाँ प्रविधिको विकास हुने बताउनुभयो । सफलता र असफलता दुवैबाट पाठ सिक्दै अगाडि बढ्न मार्गनिर्देश गर्दै आफ्नो समाज र देशप्रतिको माया र जिम्मेवारीबोधलाई सँधै मनन गरेर अगाडि बढ्नुपर्छ भन्नुभयो । कार्यक्रममा उपस्थित विद्यार्थीहरुले भक्तपुर नपाले भक्तपुर नपाको वातावरण सुधारमा नपाको पहल, फोहोर व्यवस्थापनको नीति, सहरी विकास योजना, ख्वप अस्पतालको सेवा प्रवाह, तरकारी बजार व्यवस्थापन, समाजवादी र पुँजीवादी व्यवस्थाबीचको भिन्नता, मल कारखाना सञ्चालन, भक्तपुरको साढे धपाउने र बाली काट्ने आन्दोलन आदिबारे आफ्नो जिज्ञासा राखेका थिए । कार्यक्रममा बासुका शिक्षक विष्णुप्रसाद दुमरुले पनि बोल्नुभएको थियो भने नगर प्रमुख प्रजापतिले बासु माविका सहायक प्रअ राजकुमार ह्यौंमिखालाई नपाका प्रकाशनहरु उपहारस्वरुप प्रदान गर्नुभयो ।  

भक्तपुर राष्ट्रिय परीक्षा बोर्डले यस वर्षको एसईई (माध्यमिक शिक्षा परीक्षा) २०८१ को नतिजा हालै सार्वजनिक गरेको छ । परीक्षामा सहभागी २ हजार १६६ (८९.८८) प्रतिशत विद्यार्थी ग्रेडेड अर्थात् उत्तीर्ण भएका छन् । नतिजामा सार्वजनिक विद्यालयका ६८२ (८०.९० प्रतिशत) र संस्थागत विद्यालयका १ हजार ४८४ (९४.७०) विद्यार्थी उत्तीर्ण भएका छन् । भक्तपुर नगरपालिकाभित्र सञ्चालित ६ वटा विद्यालयका १३ जना विद्यार्थीहरुले ४ जिपिए ल्याउन सफल भए जसअन्तर्गत मेधा माध्यमिक विद्यालयका ३ जना, सेकरिड हार्ट इ. सेकेन्डरी स्कुलबाट १ जना, लनर्स एकेडेमीका २ जना, सैनिक आवासीय महाविद्यालयका ३ जना, एभरेष्ट इ. स्कूलका ३ जना र जेन्युइन सेकेन्डरी स्कूलका १ जना रहेका छन् । ३.६देखि ४ जीपीए अर्थात विशिष्ट श्रेणी ल्याउने विद्यार्थीको संख्या ७ सय ७२ जना रहेका छन् । नतिजाअनुसार ३.२० देखि ३.६० जीपीए ल्याउने ८ सय, २.८ देखि ३.२० जीपीए ल्याउने ४ सय ८७ जना, २.४० देखि २.८० ल्याउने १०१ जना, २ देखि २.४० ल्याउने ६ जना र २ जीपीएभन्दा कम ल्याउने २ सय ४४ जना परीक्षार्थी रहेका छन् । भक्तपुर नगरपालिकाका प्रमुख सुनिल प्रजापतिको प्रमुख आतिथ्यमा बासु माध्यमिक विद्यालयमा बि.सं. २०८१ का एसईई परीक्षामा स्तरीकृत नतिजा हासिल गर्न सफल विद्यार्थीहरुलाई बधाई तथा मार्गनिर्देशन कार्यक्रम सम्पन्न भयो । कार्यक्रममा बोल्दै प्रमुख प्रजापतिले माध्यमिक शिक्षा परीक्षा (एसईई) मा उत्कृष्ट नतिजा प्राप्त गरी सफलतापूर्वक उत्तीर्ण भएका विद्यार्थीलाई बधाइ दिनुभयो । उहाँले विद्यार्थीहरुले एउटा चरणमा सफलता प्राप्त गर्दैमा धेरै उत्साहित हुनु आवश्यक नभएको बताउँदै अब नयाँ विषय अध्ययनको लागि सोच्ने र चिन्तन गरेर अगाडि बढ्न प्रेरित गर्नुभयो । विद्यार्थीहरुबाट हुने क्षणिक लापरबाहीले जिन्दगीभर असर पर्ने हुँदा आफ्नो क्षमता, पारिवारिक स्थिति र रुचिलाई ध्यान दिएर अध्ययन गर्न मार्गनिर्देश गर्दै प्रमुख प्रजापतिले पैसा कमाउने लोभले होइन, सेवा गर्ने भावनाले पढ्नुपर्छ भन्नुभयो । उच्च शिक्षा अध्ययन गरी योग्य वकिल, राम्रो न्यायाधीश बन्ने इच्छा भएका विद्यार्थीहरुले प्लस टुदेखि नै कानुन विषय अध्ययन गर्नुपर्छ भन्दै उहाँले जीवनमा ठूलो उपलब्धी हासिल गर्ने हो भने ठूलै चुनौतीको सामना गर्ने आँट विद्यार्थीहरुमा हुनुपर्ने बताउनुभयो । नेपालमा विदेशी सम्बन्धनबाट सञ्चालित धेरै कलेजहरु सञ्चालनमा रहेको बताउँदै नेपाली विद्यार्थी विदेश पढाउने ती कलेजहरु अर्को म्यानपावर कम्पनी हुन् भन्नुभयो । विद्यालय व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष हरिप्रसाद बासुकलाले विद्यालय व्यवस्थित रुपमा सञ्चालन गर्न विभिन्न विषयमा छलफल गदै अगाडि बढिरहेको बताउँदै विद्यार्थीको सफलतामा शिक्षक र अभिभावकको भूमिका महत्वपूर्ण भएको बताउनुभयो । कलेजका प्रधानाध्यापक रविलाल प्रधानले शिक्षक विद्यार्थीको अथक मेहेनतले विद्यार्थीले राम्रो नतिजा ल्याउन सफल भएकोमा सबैलाई बधाई दिनुभयो । कार्यक्रममा प्रमुख प्रजापतिले एसईईमा शत प्रतिशत उत्तीर्ण भएको अंग्रेजी विषयका शिक्षकहरुलाई सम्मान गर्नुभयो । कार्यक्रममा सहायक प्रअ राजकुमार ह्यौंमिखा, शिक्षक पुनेन्द्रप्रसाद कुसी, उत्कृष्ट विद्यार्थीद्वय विविशा बिष्ट र निराजन बुढाले पनि बोल्नुभएको थियो ।    

नेपालमा प्रत्येक वर्ष एसईई परिक्षा संचालन नेपाल उच्च शिक्षा बोर्डले लिने गरेको छ| असारको दोस्रो देखि तेस्रो हप्ता भित्रमा  नतिजा प्रकाशित हुने गर्छ|यसै बर्षको नतिजामा रुपन्देहीको तिलोत्तमा शान्ति नमुना माविले चार जीपीएमा उतिर्ण सबै बिध्यर्थीहरुलाई शहर परिक्रमा कार्यक्रम गरि विद्यालय ब्यावस्थापन,सबै शिक्षकशिक्षिकाहरु र अभिभावकको सहभागीतामां बधाई तथा शुभकामना कार्यक्रम सम्पन गरेको छ| १८ विद्यार्थीले ४ जीपीएसहित शत-प्रतिशत नतिजा हासिल गरेपछि रूपन्देहीको तिलोत्तमामा रहेको शान्ति नमुना माविले विद्यार्थीलाई तिलोत्तमा, बुटवल र सिद्वार्थ नगर परिक्रमा गराएको थियो। आउदो बर्षमा पनि यसरि नै उत्कृष्ट नतिजा ल्याउन शिक्षकहरुको भूमिका रहने बिद्यालयको शिक्षकबाट जानकारी दिनुभएको छ |

  तथ्याङ्कले देखाउँछ कि प्रविधि कम्पनीहरूको नगद प्रवाह $८० अर्बभन्दा बढी पुगेको छ|स्मार्ट रैङ्किङद्वारा मंगलबार प्रकाशित एक अध्ययन अनुसार, बढ्दो घरेलु मागको बीचमा रूसी आईटी कम्पनीहरूले विगत तीन वर्षमा आफ्नो राजस्व लगभग दोब्बर बनाएका छन्, $८० अर्बभन्दा बढीको सामूहिक कारोबार पुगेको छ। कम्पनीको तथ्याङ्क अनुसार, रूसका १०० ठूला आईटी फर्महरूको संयुक्त राजस्व २०२२ देखि ९५% ले बढेर ६.७ ट्रिलियन रूबल ($८३.१ अर्ब) पुगेको छ। टेक जायन्ट यान्डेक्स, सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्म VK, र राज्य-नियन्त्रित टेलिकम अपरेटर रोस्टेलिकम सहित शीर्ष दस कम्पनीहरूले कुलको ७०% वा ४.६ ट्रिलियन रूबल ($५७ अर्ब) ओगटेका छन्। यस अवधिमा यान्डेक्सको राजस्व ११०% ले बढेर १.९५ ट्रिलियन रूबल पुगेको छ। टिनकोफ बैंकले १६३% ले वृद्धि भई ९६२ अर्ब रूबल पुगेको छ र अनलाइन खुद्रा विक्रेता वाइल्डबेरीजले आफ्नो राजस्व १०८% ले वृद्धि भई ६५७.५ अर्ब रूबल पुगेको छ। शीर्ष दस मध्ये सबैभन्दा सानो आईसीएस होल्डिङले १९८% ले वृद्धि भई १४० अर्ब रूबल पुगेको रिपोर्ट गरेको छ। तथ्याङ्कले हार्डवेयर, अफलाइन सञ्चालन वा अन्य असंबद्ध क्षेत्रहरूबाट बिक्री बाहेक डिजिटल उत्पादन र सेवाहरूबाट मात्र हुने राजस्वलाई प्रतिबिम्बित गर्दछ, स्मार्ट रैंकिंगले भन्यो। विश्लेषकहरूले वृद्धिका धेरै चालकहरूलाई उद्धृत गरे, जसमा युक्रेन द्वन्द्वका कारण रूसबाट विदेशी प्राविधिक कम्पनीहरूको प्रस्थान, मर्जर र अधिग्रहणमा वृद्धि र एकीकृत आईटी सेवाहरूको बढ्दो माग समावेश छ। दस अग्रणी फर्महरू मध्ये आठले डिजिटल भुक्तानी, सवारी-साझेदारी, र खाद्य वितरण जस्ता क्षेत्रहरूलाई समेट्ने इकोसिस्टम प्रदान गर्छन्। इन्टरनेट इनिसिएटिभ्स डेभलपमेन्ट फन्ड एक्सेलेरेटरका प्रमुख दिमित्री कलाएभले उल्लेख गरे कि १०० कम्पनीहरू मध्ये केवल ११ वटा मात्र सार्वजनिक रूपमा सूचीबद्ध छन्। उनले यसलाई लगानी पूँजीमा सीमित पहुँचको संकेतको रूपमा वर्णन गरे र औंल्याए कि रूसमा थप सार्वजनिक प्राविधिक फर्महरूको सम्भावना छ। कालाइभले थपे कि उच्च ब्याजदरहरू हाल आईपीओहरूको लागि बाधा हुन्। उनले यो पनि उल्लेख गरे कि रूसी प्राविधिक फर्महरूले विश्वव्यापी रूपमा विस्तार गर्न अवरोधहरूको सामना गर्छन्, कोषको अभाव र प्रतिस्पर्धी जटिल उत्पादनहरू विकास गर्न कठिनाइलाई औंल्याउँदै।

  चिनिया स्कूली शिक्षाः 6+3+3 ढाँचा ले अहिलेको विश्वमा पश्चिमा देशहरुसंग प्रतिस्पर्धा जनशक्तिको कमि छैन चीनमा चीनमा हालै भएको शिक्षामा अझ विश्वको आधुनिक शिक्षा प्रणालीसँग प्रतिस्पर्धा गर्न नया नीति तथा नियम परिमार्जन गरिएको शिक्षा श्रोतबाट खुलेको छ | १) प्रारम्भिक शिक्षा (Primary Education) 6 वर्ष (आयुः ६ देखि १२ वर्ष), कक्षा १ देखि कक्षा ६ सम्म। यो सरकारी सार्वजनिक विद्यालयहरूमा दिइन्छ र सबै बालबालिकाको निम्ती अनिवार्य हुन्छ। विषयहरू: चिनियाँ भाषा, गणित, नैतिक शिक्षा (कन्फ्युसीयसका उपदेश आधारित), विज्ञान, चित्रकला, सङ्गीत, खेलकुद, आदि। केही स्थानमा अङ्ग्रेजी भाषा पनि कक्षा 3 वा 4 देखि सुरु हुन्छ। विशेषता: बालबालिकालाई आफ्नै मातृ भाषामा (मूलत: म्यान्डारिन) आधारभूत विषयहरु पढाइन्छ। बहु-संस्कृतिक क्षेत्र (जस्तै: तिब्बत, शिनजियाङ) मा स्थानीय मातृभाषामा पढाइन्छ, तर म्यान्डारिन पनि अनिवार्य हुन्छ। २) निम्न माध्यमिक शिक्षा (Junior Secondary) 3 वर्ष (आयुः १२ देखी १५ वर्ष), कक्षा 7 देखि कक्षा 9 सम्म। ९ कक्षा सम्म अनिवार्य शिक्षा अन्तर्गत पर्दछ। विषयहरू: चिनियाँ भाषा, गणित, अङ्ग्रेजी, भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, इतिहास, भूगोल, सूचना प्रविधि (IT), राजनीतिक शिक्षा (नवकन्फ्यूसियसवाद (जसमा दाओवाद, कन्फ्युसियसवाद, र बौद्ध शिक्षा मिस्सिएको हुन्छ), साम्यवाद (यसमा लेनिनवाद, माओवाद, देङस्याओपिङ र शी जिनपिङ विचारधारा)का सिद्धान्त), आदि। विशेषता: यो तहमा विद्यार्थीहरूको शैक्षिक मूल्याङ्कन (जाँच) थालिन्छ र अब High School Entrance Exam (Zhongkao) को तयारी पनि गरिन्छ। ३) उच्च माध्यमिक शिक्षा (Senior Secondary) 3 वर्ष (आयु १५ देखि १८ वर्ष उमेर समुह), कक्षा 10 देखि कक्षा 12 सम्म। अब शिक्षा “अनिवार्य” होइन, तर अधिकांश विद्यार्थीहरूले उच्च माध्यमिक पढ्न रुचाउँछन्। यो तहबाट दुई ट्र्याक छुट्टिन्छ: क) Academic Track: यो समुहले विश्वविद्यालयको तयारी (शास्त्र/विज्ञान, मानविकी, वाणिज्य, आदि) छान्न सक्छन्; ख) Vocational Track: यो समुहले प्राविधिक/व्यावसायिक सीप विकासको तालिम लिन्छन्। विशेषता: Gaokao (National College Entrance Exam) को तयारी गरिन्छ, यो Exam अत्यधिक प्रतिस्पर्धात्मक हुन्छ। यो परीक्षा पास गर्नुलाई जीवनको “turning point” नै मानिन्छ। ४) विश्वविद्यालय शिक्षा (Higher Education) क) Bachelor’s Degree (स्नातक) 4 वर्ष भने ख) Vocational college 2 देखि 3 वर्षको डिप्लोमा कोर्स चल्छ। Bachelor’s पछि Master’s/PhD जेहेन्दारहरु र ईच्छाहरुले पढ्छन। ५) चीनको शिक्षा प्रणालीका विशेषताहरू: क) शिक्षण माध्यम भाषाः प्रारम्भिक वर्षहरूमा म्यान्डारिन नै प्रमुख शिक्षण माध्यम भाषा हो। बहुभाषी क्षेत्रका लागि द्विभाषिक शिक्षा पनि हुन्छ; ख) अनिवार्य शिक्षा नीति (9 वर्ष): अर्थात, चीनमा पहिलो 6 वर्ष र अर्को 3 वर्ष = ९ वर्ष शिक्षा सबैको लागी अनिवार्य र निशुल्क प्रदान गरिन्छ; ग) केन्द्रबाट नियन्त्रित पाठ्यक्रम: शिक्षा मन्त्रालयले नै पाठ्यक्रम बनाउँछ; सबै विद्यालयहरूले यसको पालना गर्नुपर्छ; घ) पारिवारिक संलग्नता र प्रतिस्पर्धा: अभिभावकहरूले बालबालिकाको पढाइमा अत्यधिक ध्यान दिने गर्दछन्। स्कुलले पढाउँने काम गर्छ तर अबिभावकले घरमा बच्चालाई मद्दत गर्ने काम पनि तोकिदिएको छ, किनभने अबिभावक (खास गरेर हजुरबा, हजुरआमा, बा-आमा) हरु पनि सिकाउँने शिक्षक हुन। अर्थात, स्कुल र अबिभावक मिलेर सिकाउँने काम गरे वच्चाले राम्रो सिक्छ भन्ने अवधारणा छ। आवश्यकता अनुसार अतिरिक्त ट्युसनको प्रचलन पनि केही मात्रामा छ; ङ) प्राविधिक र व्यावसायिक शिक्षा तर्फ: व्यावसायिक ट्र्याकमा छात्रहरूले सीपमूलक शिक्षा (जस्तै: IT, इन्जिनियरिङ, नर्सिङ) लिन्छन्; च) राजनीतिक शिक्षा समावेश: साम्यवादी पार्टीको विचारधारा र देशप्रेम सम्बन्धी विषयहरू विद्यालयकै पाठ्यक्रमा राखेर पढाइन्छ। ६) सहभागीता दरः २०१८ को तथ्यांक हेर्दा ६०% विद्यार्थीहरूले Academic Track लिएको र ४०% ले Vocational Track रोजेका थिए। ७) Gaokao: यो राष्ट्रिय विश्वविद्यालय प्रवेश परीक्षा हो, जसलाई चीनको सबैभन्दा महत्वपूर्ण परीक्षा मानिन्छ। यसमा चिनियाँ भाषा, गणित, अङ्ग्रेजी, र अन्य वैकल्पिक विषयहरूको जाँच लिइन्छ। जाँच २ देखि ४ दिन सम्म चल्छ। प्रभाव: Gaokao को नतिजाले विद्यार्थीको विश्वविद्यालय प्रवेश, भविष्यको करियर, र सामाजिक प्रतिष्ठामा ठूलो प्रभाव पार्छ। ८) उच्च शिक्षा: स्नातक (Bachelor’s Degree) मा जाने २०२३ मा, चीनमा विश्वविद्यालयमा नामांकन दर ६०.२% थियो, जसमा ४ करोड ७० लाख विद्यार्थीहरू समावेश थिए। उच्च प्राविधिक शिक्षा र प्रशिक्षण (Higher Vocational Education and Training – HVET) मा नामांकन दर ४०% थियो। स्नातकोत्तर (Master’s) र PhD: २५ देखि ६४ वर्ष उमेर समूहका, Master’s वा समकक्ष शिक्षा प्राप्त गर्नेहरूको प्रतिशत १.१% मात्र थियो। ९) राजनीतिक शिक्षा अन्तरगत विद्यालयहरूदेखि नै साम्यवादी पार्टीको विचारधारा (दाओवाद, कन्फ्युसियसवाद, बौद्ध मार्ग, मार्क्सवाद, लेनिनवाद, माओवाद, देङस्याओपिङ र शीजिनपिङ विचारधारा, देशप्रेम, र राष्ट्रिय एकता सम्बन्धी शिक्षा अनिवार्य छ। यसमा हाल Xi Jinping Thought अन्तरगत २०२१ देखि “Xi Jinping Thought on Socialism with Chinese Characteristics for a New Era” विशेष पढाइन्छ जसले चीनको समृद्धिमा कायापलट गरेको छ। यसरी पुराना गुरुहरुबाट नैतिक कुरा र नयाँ नेताहरुबाट देशको विकासको मार्गचित्र बारे जानकारी दिइन्छ। चीनमा कुनै धर्म छैन। यहाँ तीन दार्शनिक (लाोत्चु, कन्फ्फयुसियस, र वुद्ध  तीन गुरु र तीन नेता (माोजेदोङ, देङस्याओपेङ, र शी जिनपिङ  तीन नेताको अवधारणा स्थापित गरेर “नवकन्फ्युसिसयवाद” चाही सामाजिक संबिधान, जसअनुसार हरेक चिनीयाले पालना गर्नैपर्ने सामाजिक-नैतिक नियमहरु सिकाइन्छ। त्यसपछि चीनको संबिधान अनुसार मुलुकलाई ठिक किसिमले सन्चालन गर्न ३ नेताका राजनैतिक सिद्धान्तहरुका आधारमा आर्थिक लगायतका विकास योजनाहरु तर्जुमा गरेर सबैलाई जिम्मा दिई कार्यान्वयन गरिनने कुरा पढाइन्छ। १०) प्रतिस्पर्धात्मकता र विद्यार्थीहरूको सफलताः चीनमा जाँचमा सबैभन्दा उच्च अंकसहित पास गर्नेहरु हरेक क्षेत्रमा छानी छानी लिइन्छ, जसलाई Meritocracy (जेहेन्दारतन्त्र) भनिन्छ। त्यसैले जाँच (Gaokao) मा पास हुनका लागी दिनको १२-१६ घण्टासम्म पढ्छन्। चीनको शिक्षाको विसेषतामा “राजनितिक शिक्षा” अनिवार्य गरिएको छ जसले सन्सारभरिको सबै किसिमका राजनीति र साम्यवाद, समाजवाद लगायतका सैद्धान्तिक-दार्शनिक पक्षका बारेमा प्रशिक्षित हुन्छन भने “राजनीतिक शिक्षा” अन्तरगत नै “देशप्रेम” र “राष्ट्रिय एकता”को बारेपनि प्रशिक्षण दिईने भएकोले आफ्नो राष्ट्रप्रतिको भावना विकास गराउँछ र राष्ट्रपति समर्पित बनाउँछ। ११) चीनको शिक्षा प्रणालीमा शुल्क, छात्रवृत्ति, ऋण सुविधा तथा लैङ्गिक सहभागिताः क) निःशुल्क शिक्षा जुनियर माध्यमिक सम्म प्रदान गरिन्छ। सरकारद्वारा “दुई छुट र एक अनुदान” नीति अन्तर्गत ग्रामीण र आर्थिक रूपमा कमजोर विद्यार्थीहरूलाई पाठ्यपुस्तक शुल्क छुट र आवासीय (होस्टल बस्नु पर्नेलाई) विद्यार्थीहरूलाई जीवनयापन खर्चमा अनुदान दिइन्छ; ख) उच्च माध्यमिक शिक्षा (कक्षा 10–12): यो तह अनिवार्य होइन र अधिकांश अवस्थामा शुल्क लाग्छ। केही प्रान्तीय सरकारहरूले आर्थिक रूपमा कमजोर विद्यार्थीहरूलाई आंशिक वा पूर्ण शुल्क छुट प्रदान गर्छन्; ग) उच्च शिक्षा (विश्वविद्यालय/प्राविधिक शिक्षा): विश्वविद्यालय तहमा शुल्क लाग्छ। जेहेन्दार विद्यार्थीहरूलाई छात्रवृत्ति, अन्यलाई ऋण तथा अन्य वित्तीय सहायता उपलब्ध गराइन्छ; घ) छात्रवृत्ति र विद्यार्थी ऋण सुविधाः चीन सरकारले आर्थिक रूपमा कमजोर र जेहेन्दार विद्यार्थीहरूलाई छात्रवृत्ति पनि प्रदान गर्छ। जस्तैः 2024 मा, सरकारले स्नातक तहका लागि वार्षिक छात्रवृत्ति कोटा 120,000 को र स्नातकोत्तर तहका 70,000 भएकोलाई दोब्बर बढाएर छात्रवृत्ति दिएको थियो। चीनमा विद्यार्थी-ऋण लिनेहरूको संख्या हरेक वर्ष 10% ले बढ्दैछ। 2021 मा, 53 लाख कलेज विद्यार्थीहरूले विद्यार्थी ऋण लिएका थिए। यी ऋणहरु कम ब्याजदरमा प्रदान गरिन्छ र स्नातकपछि विस्तारै तिर्नुपर्ने हुन्छ; ङ) लैङ्गिक सहभागिता र असमानताः स्नातक तहमा महिला सहभागिता 2022 मा 63% थियो, जुन पुरुषभन्दा बढी हो। लैङ्गिक असमानता: महिलाको शैक्षिक सहभागिता बढेको छ, तर महिलाहरूले औसतमा पुरुषभन्दा 13% कम तलब पाउँछन्। साथै,…

काठमाडौँ काठमाडौँ महानगरपालिकाले फागुन १६ र १७ गते प्रदर्शनी मार्गस्थित राष्ट्रिय सभा गृह परिसरमा ‘काठमाडौँ शैक्षिक मेला २०८१’ आयोजना गर्ने भएको छ । मेलाका बारेमा जानकारी दिन आज आयोजना गरिएको पत्रकार भेटघाट कार्यक्रममा महानगरपालिकाका प्रवक्ता नविन मानन्धरले, विद्यालयहरुमा शैक्षिक नतिजा सुधार तथा शैक्षिक वातावरणका लागि थालिएका कार्यक्रमहरुबाट विद्यार्थीहरुमा परेको प्रभाव, यसबाट उनीहरुले सिकेका ज्ञान र सिपहरुको प्रस्तुति तथा प्रदर्शनीका लागि मेला आयोजना गर्न लागिएको जानकारी दिनुभयो । कार्यक्रम सञ्चालन तथा व्यवस्थापनमा सहभागी विद्यालय र संघसंस्थाहरुसँग सहकार्य हुने बताउँदै उहाँले विद्यालय शिक्षाको नवप्रवर्तन तथा स्तरोन्नतिका लागि मेलाले कोशेढुङ्गा स्थापित गर्ने, आगामी कार्यक्रमका लागि आयामिक पृष्ठपोषण प्रदान गर्ने अपेक्षा लिइएको जानकारी दिनुभयो । वार्षिक परीक्षाको तयारी गर्ने समयमा मेला आयोजना गर्दा शैक्षिक कार्यक्रममा केही असर पर्दैन?, भन्ने पत्रकारले सोधेको प्रश्नको जवाफमा सहरी योजना आयोगका सदस्य इञ्जिनियर शैलेन्द्र झाले, शैक्षिक सत्रको अन्त्यमा सैद्धान्तिक विषयको लिखित परीक्षा भएजस्तै व्यवहारिक र प्रयोगात्मक कक्षाहरुको नतिजा हेर्न थालिएको जानकारी दिनुभयो । विद्यालय शिक्षालाई बैज्ञानिक र व्यवहारिक तथा विद्यार्थीको रुचि र अभिभावकहरुको चाहनाअनुरुप सञ्चालन गर्नका लागि सामुदायिक विद्यालयबाट विभिन्न कार्यक्रममार्फत प्रयास थालिएको छ । निमित्त शिक्षा अधिकारी केशव ज्ञवालीकाअनुसार मेलामा शैक्षिक गुणस्तर सुधारसँगै बालबालिकाको शैक्षिक, शारीरिक, मानसिक, चारित्रिक विकास, विद्यालयको पूर्वाधार, शिक्षकहरुको क्षमता विकासलगायतका कार्यक्रमको बिम्ब मेलामा समेटिनेछन् । मेला आयोजनाका लागि महानगरपालिकाको सहरी योजना आयोग, शिक्षा विभाग, स्रोत शिक्षक, प्रधानाध्यापक र शिक्षकहरुले सहजीकरण गर्नुहुनेछ । प्रस्तुति र प्रदर्शनीको मुख्य भूमिकामा विद्यार्थीहरु नै हुनेछन् । प्रदर्शनी तथा प्रस्तुतिमा विद्यार्थीहरुले नविनतम सिकाइ गतिविधि प्रदर्शन गर्नेछन् । बुक फ्री फ्राइडेअन्तर्गतका ३५ वटा शैक्षिक उपसमूहका स्टलमार्पmत रुचि र नतिजा प्रदर्शन गर्नेछन् । शिक्षक, विद्यार्थी, अभिभावक, जनप्रतिनिधि तथा स्वदेशी एवं विदेशी पाहुनाकालाई अवलोकनका लागि निमन्त्रणा गरिएको मेलामा सामुदायिक विद्यालयहरुले दिवा खाजाका रुपमा ३० रुपैयाँमा उपलब्ध गराउने खाजा १० वटा स्टलबाट सबैलाई ३० रुपैयाँमा नै उपलब्ध गराइनेछ । यस्तै नेपाल भाषाको सिकाइ विधि, मौलिक संस्कृति, भेषभूषा झल्काउने प्रदर्शनी, मौलिक बादन तथा गायन प्रस्तुति समावेश गरिनेछ । विद्यार्थी नमूना संसद अभ्यास मेलाको महत्वपूर्ण आकर्षण हो । विद्यालय शिक्षा सुधारसम्बन्धी छलफल, बुक फ्री फ्राइडेको बावा उपसमूहअन्तर्गत मरुहिटी पानीको गुण जाँच तथा प्रविधिमार्फत सिकाइको प्रदर्शनी, विद्यार्र्थीका अनुभूति कोरिएका १ हजार बढी स्केचिङ र स्कल्प्चरको नमूना प्रदर्शनी, टिचर कलेज प्रोग्राम सम्बन्धी गतिविधि तथा नतिजा सुधारका असल अभ्यासको आदानप्रदान, महानगरपालिकाका शैक्षिक गतिविधिको जानकारीका लागि सूचना केन्द्र मेला अवलोकन गर्न पाइनेछ । कार्यक्रमका ३ चरणमध्ये फेस्ट पहिलो चरणको कार्यक्रम हो । दोस्रो चरणमा चालु शैक्षिक सत्रको अन्तिम बुक फ्री फ्राइडेका दिन (२०८१ फागुन २३ गते) साझेदार र सरोकारवालाले आफू नजिकको सामुदायिक विद्यालयका कार्यक्रम अवलोकन गराउने योजना बनाइएको छ । तेस्रो चरणमा शैक्षिक क्रियाकलापका नविनतम आयामका विषयमा पृष्ठपोषण लिन गोलमेच अन्तक्र्रिया आयोजना गरिनेछ । महानगरपालिकाभित्र ८७ वटा सामुदायिक विद्यालयमा ६१ हजार ३२९ जना विद्यार्थी र ५२४ वटा संस्थागत विद्यालयमा २ लाख १० हजार ९३४ जना गरी २ लाख ७२ हजार २६३ जना विद्यार्थी अध्ययनरत छन् । विद्यालय शिक्षाको विकास, स्तरोन्नति र गुणस्तर अभिवृद्धि गर्ने उद्देश्यले महानगरपालिकाले अहिले अनुसन्धानमा आधारित लगानी बढाएको छ । जसबाट प्रारम्भिक बाल विकास सुधार, पूर्वाधार विस्तार, शिक्षक क्षमता अभिवृद्धि, शैक्षिक सामग्रीको उपलब्धता र उपयोगिता अभिवृद्धि, शिक्षण सिकाइमा सूचना प्रविधिको प्रयोग, बुक फ्री फ्राइडे (एकीकृत सिकाइ, सिर्जनात्मक सिकाइ र शिक्षामा सिप), टिचर कलेज प्रोग्राम, नतिजा सुधार कार्यक्रमहरु सञ्चालन भइरहेका छन् । विद्यालयको पूर्वाधार र शैक्षिक वातावरणका लागि बहुवर्षे कार्यक्रमअन्तर्गत महानगर गौरव योजनामा ‘गरी खाने शिक्षा, महानगरपालिकाको इच्छा’ कार्यक्रम कार्यान्वयनमा छ । यस्तै, नियमित र प्राथमिकतामा राखिएको महानगर स्वर्णिम योजनाअन्तर्गत ‘सुन्दर विद्यालय परियोजना’ र ‘रचनात्मक विद्यालय’ कार्यान्वयनमा ल्याइएका छन् ।